Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

Agar qoshimda o’shal guluzor ho’lsa edi, ¹ ame yo’q erdi, g’amim gar hazor bo’lsa edi. Jonim fldosi aning, koshki mening bu tanim, Oti tuyoqidin uchqon g’ubor bo’lsa edi. Ko’zim bog’ir qonidin yuz nigor qilmas edi, Agar ko’nguIga muvofiq nigor bo’lsa edi. Biror ko’ngil g’amidin bo*lsa edi_s voqif do*st, Ne qayg’u dushman agar sad hazor bo’lsa edi. Ularda qolmag’ay erdi ko’nguIda bu hasrat, Raqib it bikin eshigina zor bo’lsa edi. Jonimg’a sahl erur erdi jafosi yorning, Agar ko’ngul bila ul yor, yor bo’Isa erdi. Raqib tashlamas erdi seni, ey Sakkokiy, Aning iticha senga e*tibor boMsa edi (260-bet), Sakkokiy o’zbek mumtoz adabiyoti, aniqrog’i, g’azaliyoti ravnaqiga evgi muhabbatning g’oyaviy jilolari bilangina emas, balki san'atkorlik nahorati bilan ham o’z hissasini qo’shdi. Shoirning o*z g’azallarida tfasiho (Iso) haqidagi diniy afsonalardan foydalanib, oshiq va yor
munosabati bayonida juda go’zal manzaralar yaratishi e'tiborni jalb qiladi. Quyida keltiriladigan baytda shoir tazod san'atidan unumli foydalanib, dilbar hayotiy manzara yaratgan:
Ey Masihodam bcgim, bir dam birla bergil shifo, Sheva birla ko’zlaring jonimni beraor ayladi (278-bet). Yor-masihodam. Uning shahlo ko’zi oshiqni bemor qiladi. Biroq dami (nafasi) unga shifo beradi. Demak, yorning so’zi hayot bagMshlovchidir. Sakkokiy tazod tasviriy vositasini qo’llashda an'anaviy Masih obrazi bilan kifoyalanib qolmaydi. Yangi, ohori to’kilmagan tashbeh va nafis manzaralar yaratadi. Chunonchi: Yuzungni qilur toza ko’zum yoshi-yu ohim, Gul toza bo’lur topsa, vale ob-u havoni (261-bet). Sakkokiy yomg’ir va mayin shabada gulni tozalab, uning tusini, «chehra»sini ochgani kabi, oshiqning ko'z yoshi va ohi yor yuzini yanada tozaroq, go’zalroq qiladi, deydi. Bu baytda tazod (ko’z yoshi va oh yuzning toza bo*lishiga xizmat qiladi. Bular bir-biriga ziddir va tanosib yomg’ir va shabodaning gul tusini ochishi, oshiqning ko’z yoshi va ohidan yor yuzining tozaroq-go’zalroq bo’lishi muvoziy qo’yilgan) usuli ishlatilgan. Ayni zamonda bu baytda yuz gulga, ko’z yoshi yomg’irga, oh-shabodaga o’xshatiladi.
Sakkokiy boshqa baytda ham bir emas, bir necha usul va tasviriy vositalar qo’llab, maroqli lavha va tashbehlar yaratadi. Misollar: