Rafiyev yengil aòLEÒika va uni o‘QIÒish meòodikasi

V 
=
V
1
, 
A
 burchagi = 45
°
V
1
 
vertikal tezlik
V
katta 
V
1
dan, A
1
burchagi
m/sek hisobida
kichik
V
gorizontal tezlik
V
kichik 
V
1 
dan, 
A
2
burchagi katta
m/sek hisobida
A UOM 
ning uchib chiqish burchagi
24-rasm.
 Yugurib kelib sakrashning barcha turlarida gavda 
UOM
ning
uchib chiqish burchagi yuguri kelishdagi gorizontal tezlik (
v
) bilan
depsinishdagi vertikal tezlik (
v
) ning nisbatiga bog‘liq.
V
1

---

95
chiqadi. Bu haqiqatga yaqin miqdor. Odatda, depsinishdan
hosil bo‘lgan boshlang‘ich vertikal tezlik balandlikka sak-
rashda ham, uzunlikka sakrashda ham 3–4 m/son. dan
oshmaydi. Masalan, uch hatlab sakrashdagi «sapchishda»
ko‘taruvchi tezlik 2,5 – 2,6 m/son. gacha, uzunlikka sak-
rashda esa 3,0 – 3,5 m/son gacha etadi.
Gorizontal tezlik uzunlikka sakrash va uch hatlab sakrash
uchun yugurganda eng katta bo‘ladi. Lekin oyoqni depsinish
joyiga qo‘yish paytida, undan keyin oyoqni bukish paytida
gorizontal tezlik kamayishini nazarda tutish kerak. Ma-
salan, uzunlikka sakrashda va uch hatlab sakrashda tezlik
0,8–1,0 m/son gacha miqdorda kamayishi mumkin. Bino-
barin, sakrovchining uchib chiqishidagi yakuniy tezligini
depsinish tugayotgan paytda, 
UOM
ning gorizontal va vertikal
tezligi qanday ekaniga qarab aniqlash kerak ekan.
Sakrovchining uchish paytidagi barcha aylanma hara-
katlari (burilishlar, salto va hokazo) tana og‘irlik markazining
atrofida sodir bo‘ladi. Bunday hollarda og‘irlik markazi
aylanish markazi bo‘lib qoladi (25-rasm).
25-rasm. 
Uchishdagi har qanday harakat faqat UOM ga
nisbatangina bo‘ladi.

---

96
Jumladan, balandlikka va langarcho‘p bilan sakrashda
planka ustidagi tayanchsiz fazada barcha harakatlar 
UOM
ga nisbatan bajariladi. Gavdaning ba’zi qismlari plankadan
o‘tib, pastga tusha boshlasa, boshqa qismlarining kompensator
harakat qilib, yuqori ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi. Sakrovchi
plankadan o‘tayotganda 
UOM
plankadan pastroqda bo‘lishi
mumkin.
Uchish vaqtidagi harakatlar barqaror holatni saqlab
qolishga qulayroq qo‘nish uchun kerak holatda yerga
tushishga yordam beradi.