Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

Bulardan tashqari energiya tejash bo‘yicha quyidagi me’yoriy
hujjatlar qabul qilingan:
- “Sanoat tarmoqlari korxonalarining ma’naviy eskirgan va
eyilgan asbob-uskunalarini jadal yangilashga doir qo‘shimcha chora
tadbirlari to‘g‘risida” gi Farmon (30.04.2012 y).
- “Iste’molchilamirfg elektr qurilmalaridan texnik foydalanish
qoidalariga o'zgartirishlar va qo‘shimcha kiritish to‘g‘risida” gi
(06.02.2012 y).
180

---

“Istemolchi 
obyektlarini 
elektr 
ta’minot 
loyihalarining 
kelishuvini o‘tkazish to‘g ‘risida”gi (21.12.2011 y).
“Issiqlikdan foydalanuvchi qurilmalar va issiqlik tarmoqlarini 
texnik ekspluatatsiya qilish qoidalariga o‘zgartirishlar kiritish 
to‘g‘risida” gi (08.02.2011 y).
2013-yilning 1-martdagi “Muqobil energiya manbalaridan 
foydalanishni yanada rivojlantirish t.o‘g‘risida“gi Prezident qarori.
0 ‘zR VM ning 2012-yil 3-sentyabrdagi “2012-2017-yillarda 
0 ‘zbekiston 
Respublikasida 
muqobil 
energiya 
manbalarini 
rivojlanishi to‘g‘risida”gi 794- sonli farmoyishi.
2013~yi1 22-23-noyabr kunlari Toshkent shahrida boMib o ‘tgan 
6-Osiyo Quyosh energiyasi forumida 0 ‘zbekiston Prezidenti
I.A.Karimovning tabrik nutqi va boshqalar.
Energiyadan samarali foydalanish bir birlik mahsulot ishlab 
chiqarish uchun sarflanayotgan energiya miqdorini minimal 
ko‘rsatgichiga erishish demakdir. Bunga erishishda quyidagi asosiy 
tashkiliy-texnik ehora tadbirlami amalga oshirish zarurdir:
~ elektr uskunalar ekspluatatsiyasini to‘g‘ri tashkil etish;
- energoeffektiv texnologiyalar yaratish;
- ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishg;
- noananaviy energiya manba’lardan foydalanish;
- elektr uskunalami to‘g‘ri tanlash;
-e le k tr uskunalarga texnik servis ko'rsatish tizimini ishlab 
chiqish.
Qishloq xo‘aligida elektr energiyasidan mcxanik energiya olish 
(elektr yuritma) havo va mahsulotlarni sovutish (elektr sovitgich) 
nurlatishda (elektr nurlatgich) keng qo‘llaniladi.
Elektr yuritmalarda 
energiyadan 
samarali 
foydalanishga 
erishishda elektr motorlami salt ishlash vaqtini kamaytirish, unga 
yukiamada ishlashiga yo‘l qo‘ymaslik, iloji boricha nominal 
yuklamada ishlashini ta’minlash bilan erishish mumkin. Bunday
181

---

tadbirlar tashkiliy tadbirlarga kiradi. Bundan tashqari elektr 
materiallami turli nonormal ish rejimlarida ishlashiga yo ‘l 
qo‘yilmasliuk ya’ni ulami himoyalash vositalari bilan jihozlash ham 
ulardan samarali foydalanishni taminlaydi. Bunday tadbirlar texnik 
tadbirlar hisoblanadi.
Elektr isitgich va sovutgich uskunalarda energiyada samarali 
foydalanishga erishishda texnologik qurilmalar hamda bino va 
inshoot keluvchilarga yuzaga issiqlik isrofini kamaytirishni 
ta’minlovchi 
izolyasiyalami 
keng 
qoilash, 
jarayonlami 
avtomatlashtirish y o ilari bilan erishi mumkin.
Elektr 
nurlatgieh 
qurilmalarda 
energiyadapn 
samarali 
foydalanish 
borasida 
effektivligi 
yuqori 
nurlatgichlardan 
foydalanish, nurlatgach jarayoni parametlami belgilangan normada 
ushlab turish va avtomatlashtirish y o ila ri bilan erishish mumkin.
Elektr energiyasi ta’minoti tizimi va elektr energiyasi 
ist’emolchilari orasidja tuzilagan shartnoma asosida ist’emolchilarga 
energiya ekazib beriladi va sotiladi.
Shartnomada 
ist’emochiga bir yil 
mobaynida yetkazib 
beriladigan energiya miqdori (limit!) belgilab beriladi va ushbu limit 
doirasida ist’emolchi energiya oladi. Limitdan ortiqcha energiya 
ist’emoli ist’emolchi tomonidan energiya uchun ortiqcha sarf xarajat 
qilishini talab qiladi.
Elektr 
energiya 
ist’emolchilar 
tomonidan 
foydalanishi 
0 ‘zbekiston respublikasining “Energiyadan oqilona foydalanish” 
to‘g‘risidagi qonun orqali boshqariladi. Ushbu qonunda energiyani 
hosil qilish va undan foydalanish qonuni ning 24-ta moddasida 
ko‘rsatilgan qoidalarida ifodalangan (ilova).