14.2. Davlat ta’lim standard, malaka talablari, ularning
mazmun va mohiyati
Oliy
ta’limning
bakalavriat
muayyan
yo‘nalishi
yoki
magistratura mutaxassisliga qo‘yiladigan malaka talablari, ta’lim
mazmuni, bakalavr yoki magistr tayyorgarligining zaruriy va yetarli
darajasini,
kadrlar
tayyorlash
sifatini
baholash
darajasini
belgilaydigan etalon daraja - bu Davlat ta’lim standartidir (DTS).
Oliy ta’limning davlat ta’lim standarti (ОТ DTS) ta’lim
yo‘nalishi bo‘yicha oliy m a’lumotli bakalavrlar tayyorlash ta’lim
dasturlari
o ‘zlashtirilishini
amalga
oshirishda
0 ‘zbekiston
Respublikasi hududidagi oliy ta’lim muassasalari uchun majburiy
talablar majmuasini ifodalaydi.
Oliy ta’lim muassasasi mazkur ta ’lim yo'nalishi bo‘yicha
kadrlar tayyorlash vakolatiga ega boiganda DTS asosida ta’lim
dasturlarini amalga oshirish huquqiga ega deb hisoblanadi,
ОТ DTSning asosiy foydalanuvchilari:
- mazkur ta’lim yo‘nalishi va tayyorgarlik darajasi bo'yicha
fan, texnika va ijtimoiy soha yutuqlarini hisobga olgan holda ta’lim
dasturlarini sifatli ishlab chiqish, samarali amalga oshirish va
yangilash uchun mas’ul oliy ta’lim muassasalarining professor -
o‘qituvchilari;
- ta’lim yo‘nalishinmg ta’lim dasturlarini o‘zlashtirish bo‘yicha
o‘quv-tarbiya faoliyatini samarali amalga oshiruvchi barcha
xodimlari va talabalari;
- o ‘z vakolat doirasida bitiruvchilaming tayyorgarlik darajasiga
javob beradigan oliy ta’lim muassasalarining boshqaruv xodimlari
(rektor, prorektorlar, o‘quv bo‘limi boshlig‘i, dekanlar va kafedra
mudirlari);
- bitiruvchilaming tayyorgarlik darajasini baholashni amalga
oshiruvchi Davlat attestatsiya va imtihon komissiyalari;
- oliy ta’lim muassasasini moliyalashtirishni ta’minlovchi
organlar;
- oliy ta’lim tizimini akkreditatsiya va sifatini nazorat qiluvchi
vakolatli Davlat organlari;
-
ta iim yo‘nalishini ixtiyoriy tanlash huquqiga ega boigan
abiturientlar va boshqa manfaatdorlar.
Davlat ta iim standarti 5 ta bobdan iborat b o iib , unda ta iim
yoimlishini umumiy tavsifidan (1- bob), yo‘nalishi bo‘yicha
bakalavming tayyorgarlik darajasiga talablar (2-bob), kasbiy ta iim
dasturi mazmuni va stukturasi (3-bob), kasbiy ta iim dasturini
ruyobga chiqarish (4-bob) va bakalavr tayyorlash sifatini nazorat
qilish (5-bob) aks ettirilgan.
Barcha turdagi auditoriya va auditoriyadan tashqari o‘quv
ishlarini o ‘z ichiga olgan o‘quv yuklamasining eng yuqori hajmi
haftasiga 54 soat qilib belgilanadi. Ishlab chiqarishdan ajralgan
holda (kunduzgi) o ‘qish shakli uchun auditoriya mashg‘ulotlarining
eng yuqori hajmi haftasiga 36 soatgacha qilib belgilanishi mumkin.
0 ‘qishning normativ muddati to ‘rt yil boigani holda o‘quv
jarayoni 204 hafta davom etishi zarur.
0 ‘quv davrining umumiy hajmi quyidagicha taqsimlanadi:
nazariy ta’lim - 63 - 70%;
attestatsiya - 8 - 10 %;
ta’t i l - 1 2 - 16 %;
malaka amaliyoti - 6 - 12 %;
bitiruv malakaviy ishi - 2 - 3%.
Nazariy ta iim hajmi “Qishloq va suv xo‘jaligi” bilim sohasiga
muvofiq fanlar bloklari bo‘yicha quyidagicha taqsimlanadi:
gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar - 1 5 - 1 7 % ;
matematik va tabiiy -ilmiy fanlar - 20 - 25 %;
umumkasbiy fanlar - 35 - 50 %;
ixtisoslik fanlar — 1 0 - 15 %;
qo‘shimcha fanlar - 5 - 7
%.
0 ‘quv yilida ta ’til davrining umumiy hajmi 6 - 1 0 hafta qilib
belgilanadi.
Oliy taiim ning bakalavriat ta iim yo‘nalishida o‘quv davri
nazariy bilimdan (ma’ruza, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlari,
seminarlar), attestatsiyadan, ta’tildan, malaka amaliyotlaridan va
bitiruv ishidan iborat boiadi.
189
Nazariy bilim gumanitar va ijtimioy - iqtisodiy fanlar, mate
matika va tabiiy fanlar, umura qasbiy fanlar, ixtisoslik fanlar va
qo'shimcha fanlar bloklarini o ‘z ichiga oladi.
Mutaxassislaming malakasi sifatini oshirish institut tomonidan
ixtisoslik kafedralarini zamonaviy elektr va avtomatik uskunalar,
elektron va mikroprotsessor vositalari va kompyuterlar bilan
jihozlash, ishlab chiqarish korxonalari va loyiha tashqilotlari bilan
amaliyotlar o'tkazish borasida o‘zviy aloqalar о "mat: ish, talabalami
ilmiy-tadqiqot ishlariga jalb etish orqali olib boriladi.
Mutaxassislikning tayyorgarlik sifati Davlat attestatsiyasi
komissiyasi tomonidan ixtisoslik bo‘yicha Davlat imtihoni qabul
qilish ko‘rinishida olib boriladi. Davlat attestatsiyasi yakunlariga
binoan «Elektr energetikasi» ta’lim yo‘nalishini bitiruvchilariga
«bakalavr-energetik», «Avtomatlashtirish va boshqaruv» ta’lim
yo‘nalishi
bitiruvchilariga
«bakalavr-elektromexanik»
Qishloq
xo‘jaligini elektrlashtirish va avtomatlashtirish ta’lim yo‘nalishi
bitiruvchilariga
«Qishloq
xo‘jaligini
elektrlashtirish
va
avtomatlashtirish», bakalavri akademik darajasi beriladi,
Mutaxassislar yuqori darajadagi kasbiy tayyorgarlik bilan bir
qatorda jamiyat taraqqiyoti qonunlarini belishi, davlat siyosatini,
milliy g ‘oya va mafko‘ra tushunchalarini mehnatkashlar orasida
targ‘ib eta olishi, ma’naviy-ma’rifiy va tarbiyaviy ishlami olib bora
olishi zarur. Axloq etikasi talablarini yaxshi o‘zlashtirgan, mamlakat
tarixini, madaniyatini chuqo‘r bilgan, vatanlarvarlik hissiyotini
yuqori darajada rivojlantirib, dunyoqarashi keng va o ‘z ustida doimo
ishlab, bilimini mukamallashtirib borishi kerak.
Mutaxassis yuqori insoniy va axloqiy sifatlarga ega bo‘lishi
bilan birga m a’suliyatni chuqur his qiluvchi, davlat va halk manfatni
ishonchli himoya qiluvchi shaxs bo‘lishi zarur.
Oliy ta ’limning malaka talabi
5430200 - Qishloq x o ‘jaligini
elektrlashtirish va avtomatlashtirish
ta ’lim yo‘nalishi bo‘yicha oliy
m a’lumotli bakalavrlar tayyorlash o‘quv reja va fan dasturlarining
o ‘zlashtirilishini amalga oshirishda 0 ‘zbekiston Respublikasi
hududidagi barcha oliy ta’ lim muassasalari uchun talablar majmuini
ifodalaydi.
Oliy ta iim muassasasi mazkur bakalavriat ta iim yo‘nalishi
bo‘yicha kadrlar tayyorlash vakolatiga ega boiganda malaka talab
asosida o‘quv reja va fan dasturlarini amalga oshirish huquqiga ega
deb hisoblanadi.
Malaka talabning asosiy foydalanuvchilari:
- mazkur ta iim yo‘nalish bo‘yicha fan, texnika va ijtimoiy soha
yutuqlarini hisobga olgan holda o ‘quv reja va fan dasturlarini sifatli
ishlab chiqish, samarali amalga oshirish va yangilash uchun mas’ul
oliy ta iim muassasalarining professor - o‘qituvchilari;
- ta iim yo ‘nalishining o‘quv reja va fan dasturlarini
o ‘zlashtirish bo‘yicha o‘quv-tarbiya faoliyatini samarali amalga
oshiruvchi barcha xodimlari va talabalari;
- o ‘z vakolat doirasida bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasiga
javob beradigan oliy ta iim muassasalarining boshqaruv xodimlari
(rektor, prorektorlar, o ‘quv b o iim i boshligi, dekanlar va kafedra
mudirlari);
- bitiruvchilaming tayyorgarlik darajasini baholashni amalga
oshiruvchi Davlat attestatsiya va imtihon komissiyalari;
- oliy ta iim muassasasini moliyalashtirishni ta’mmlovchi
organlar;
- oliy ta iim tizimini akkreditatsiya va sifatini nazorat qiluvchi
vakolatli Davlat organlari;
- ta iim yo‘nalishini ixtiyoriy tanlash huquqiga ega b o ig an
abiturientlar va boshqa manfaatdorlar.
Nazorat savollari
1. “T a ’lim to ‘g ‘risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy
dasturi” qachon va kirn tomonidan qabul qilingan?
2. "Ta ’lim to ‘g ‘risida ”gi qonun О ‘zhekiston konstitutsiyasining
qaysi bandini ro ‘yobga chiqarishga xizmat qiladi?
191
3. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi о ‘z oldiga qo ‘ygan maqsadi
nimadan iborat?
4. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi bosqichlari qanday amalga
oshirilishi ко ‘zda tutilgan?
5. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi modeli tarkibiy qismi
nimalarni о ‘z ichiga oladi?
6. 0 ‘zbekistonda uzliksiz ta ’lim bosqichlari tizimi nimalardan
tashkil topgan?
7. Oliy ta 'lim bosqichlari bakalavriyat va magistratura haqida
nimalarni bilasiz?
8. Davlat ta ’lim standard (DTS) deganda nimani tushinasiz.
9. DTS qanday maqsadlarni amalga oshirishni ко ‘zda tutadi.
10. DTS vazifatari nimalardan iborat?
11.5430200-Qishloq xojaligini elektrlashtirish va avtomat
lashtirish bakalavr ta ’lim yo ‘nalishi fa n va texnika sohasini qaysi
yo ‘nalishini belgilaydi?
Do'stlaringiz bilan baham: |