12.3. Qishloq va suv xo‘jaligi ishlab chiqarishini elektrlashtirish
va avtomatlashtirish bo‘yicha ilmiy izlanishlar va texnik
12.1-rasm.ToshDAU dagi elektrlashtlrilgan va COICA issiqxona
xo‘jaligini umumiy ko‘rinishi
171
12
.
2
-
rasm. Issiqxona xo‘jaligida shamollatish tizimlarini
avtomatik boshqarish tizimi.
12.3-rasm. Issiqxonani avtomatik isitish va sug‘orish tizimlari.
172
/
12.4-rasm. Issiqxonada o‘simliklarni avtomatik ozuqlantirish miqdorini
nazorat qilish tizimi.
■
■
M
*
'
.
К
» -•
ft
.. ......... 1111111
i f
**
Ш т m
8 8 u s
3 :
i
lilt
H ill
sV¥\
Щк *
щШ
. '
к
g * r
r
j
^
4
Щ
Щ
Щт
m
m m
12.5-rasm. Issiqxonada avtomatik boshqarish pulti va shiti.
173
12.6-rasm, SOICA kompaniyasining teplitsa xo‘jaligi rezerv elektr
ta’minoti generated.
12.4. Patentshunoslik asoslari
Qishloq xo‘jaligida iimiy-texnik taraqqiyotning tezlashtiruvchi
omillardan biri - qishloq xo‘jaligi ishchiiarini ixtirochilikka keng
jalb qilishdir.
Sobiq Ittifoqda ixtirochilikni rivojlantirish va xalq xo'jaligiga
tadbiq qilish Davlat qo‘mitasi tomonidan amalga oshirilar edi.
Bunga bo‘ysunuvchi Butun ittifoq davlat patent ekspertizasi ilmiy-
tadqiqot instituti esa taklif etilayotgan ixtirolar bo‘yicha tushgan
buyurtmalami ilmiy ekspertizadan o ‘tkazar, texnik yechimlami
yangiligi va foydasini aniqlar edi.
Ixtiro
deb xalq xo‘jaligi, mamlakatning ijtimoiy-madaniy
qurilishi va mudofaasida ijobiy natija bemvchi yangi va sezilargli
farqga ega bo‘lgan texnik yechimlar tan olinadi [5].
Ixtiro deb tan olingan texnik yechimlar, SSRI ixtirolar davlat
reestriga kiritiladi. Ixtirolar haqidagi ma’lumotlar “Kashfiyotlar,
ixtirolar, sanoat namunalari, tovar belgilar” byulletenida nashr
qilinadi. Ixtirochilik masalalari “Ixtirochilar masalalari” oylik
nazariy va ilmiy-amaliy jumalda keng yoritirladi.
Kashfiyotlar, ixtirolar va ratsionalizatorlik takliflari to‘g‘risidagi
Nizom ixtiro obyektlarini reglamentlaydi. Ularga: qurilma, usul,
modda va qo‘llash uchun ixtirolar kiradi.
Qurilma detallar va tugunlaming m a’lum shakllari, ulaming
o‘zaro joylashishi, o ‘lchamlar mutanosibligi, o ‘zaro ta’sirlari va
h.k.lar bilan belgilanadi. Qurilmalarga agregatlar, mashinalar,
mexanizmlar, ish qurollari, asboblar, instrumentlar, elektr sxemalar
va shu kabilar kiradi.
Usul ma’lum ketma-ketlikda bajariladigan va maa’lum
qonuniyatlarga amal qilinadigan usullar majmui bilan belgilanadi.
Masalan, mahsulotni montaj
qilish usuli,
elektr qurilmani
diagnostika qilish usuli, xomashyolami qayta ishlash jarayonlari va
boshqalar.
Modda tashkil etuvchilari yoki kimyoviy tuzilishi bilan
belgilanadi.
Qo‘llash bo‘yicha ixtiro predmetlami m a’lum yoki yangi
xossalarini yangicha, noan’anaviy maaqsadda qoTlash bilan
belgilanadi.
Ixtironing asosiy belgilaridan biri yangiligidir. Ixtiro yangi deb
hisoblanadi, agar u mutaxassislarga noma’lum bo‘lsa va u haqida
avval oYnatilgan ilmiy bilimlar ro ‘yxatida m a’lumotlar bo‘lmasa.
Bu vaqtda ixtiro yangiligini ta ’qozo qiluvchi manba nafaqat ixtiro
haqida umumiy ma’lumotlar beribgina qolmay, ixtiro negizini ochib
bershi va ixtironing ustivor deb tan olinguncha bo‘lgan davr ichida
nashrda e ’lon qilingan bo‘lishi lozim. Agar bir vaqtning o‘zida bir
nechta muallifdan taklif tushsa birinchisiniki tan olinadi.
Ixtiro mashhur texnik yechimlardan yetarlicha (sifat jihatidan)
farqga ega boiishi, ijobiy effekt berishi va ko‘p marta bajarish
imkoniga ega bo‘lishi lozim.
Har bir ixtiroga ixtiro va kashfiyotlar bo‘yicha SSRI davlat
qo‘mitasiga
buyurtma
rasmiylashtiriladi.
Sovet
Ittifoqida
175
mualliflarga mualliflik guvohnomasi yoki patent berish orqali ixtiro
qo‘riqlanadi.
Patent
- texnik yechimni davlat tomonidan ixtiro deb tan
olinishi tasdiqlovchi hujjat bo‘lib, u berilgan shaxs ixtiro ega deb tan
olinadL
Sobiq Ittifoq davrida ixtirolami muhofazasining asosiy shakli -
mualliflik guvohnomasini topshirish edi. Patentlar odatda chet el
fuqarolariga berilar edi. Patentga buyurtma berilgan ixtiroga yoki
patent, yoki litsenziya berilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |