Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

5.26-расм. Паст частотавий коррек­ция занжирига эга бўлган кучайтир­гичнинг эквивалент схемаси.
Унда R_н>>R_c+Р_ф бўлгани учун унинг шунтлаш таъсири ҳисобга олинмайди. Шунннг учун ку­чайтиргичнинг тўлиқ нагрузка қаршилиги
(5.33)
бўлиб, ундаги кучланиш қуйидагича ифодаланади:
(5.34)
(Ифодадаги минус ишора тушириб қолдирилган). Бу кучланишнинг
(5.35)
қисми ўтиш занжири орқали кучайтиргичнинг чиқишига узатилади.
Частота кичрайиши билан (ω→0) ажратувчи конден­саторнииг қаршилиги орта бошлайди. У чиқиш кучланишининг камайишига олиб келади. Аммо бу вақтда (5.34) ифоданинг модули ортади, чунки С_ф сигимнинг шунтлаш таъсири сусаяди. Натижада Umc нинг ортиши чиқиш кучланишининг олдин айтилган камайишини коррекциялайди (тўлдиради).
(5.35) нфодадан кучайтириш коэффициентини аниқласак, у
(5.36)
бўлади. Унинг модули қуйи частоталар соҳаси учун ку­чайтиргичнинг частотавий характерис- тикасини ифодалайди ва нормаллаштирилган ифодаси қуйидагича бўлади:
(5.37)
Бунда K₀=SR_с — ўрта частоталар учун кучайтириш коэффициенти
Ω_н = ωR_нC— нормаллаштирилган қуйи частота,
τ_с= С_ф R_c —сток занжирининг вақт доимийси.
τ_н = CR_н — ўтиш занжирининг вақт доимийси.
—ва —паст частотавий коррекция параметрлари.
(5.37) ифоданинг биринчи илдиз ости ифодаси сток занжирининг частотавий характеристикасини ифодаласа, иккинчи илдиз ости ифодаси ўтиш занжирининг частотавий характеристикаси бўлади. Уларнинг графиклари 5.27-расмда кўрсатилган.



5.27- расм. Сток (а) ва ўтиш (б) занжирларнинг частотавий ҳарактеристикаси.


Сток занжирининг частотавий характерис- тикасидаги кўтарилиш нуқтаси (5.27 а-расм) унинг вақт доимийси τ_с га боғлиқ. τ_с нинг ортиши билан характеристиканинг кутарилиш нуқтаси (Ω_но) қуйи частота­лар томон сурилади. Утиш занжирининг час­тотавий характеристикасидаги пасайиш нуқтаси (5.27б-расм) эса, унинг вақт доимийси τ_н га боғлиқ. τ_н ортса, у ҳам қуйи частоталар томон сурилади. Натижавий частотавий характеристиканинг қандай бўлнши m ва q коррек­ция параметрларининг катталигига боғлиқ бўлади.
Хусусий ҳоллар билан танишайлик.
I ҳол: τ_с = τ_н , яъни m = 1 ва q = 0. Бу ҳолда натижаловчи нормаллаштирилган частота­вий характеристика М=1бўлади. Демак, частотавий характеристиканинг ўрта ва қуйи частоталардаги қиймати бир хил (5.28 а-расм), яъни сигналнинг қуйи ва ўртача частотали ташкил этувчилари бирдай кучайтирилади.

5.28- расм. Қуйи частота­лар соҳаси учун натижа­вий частотавий харак­теристика.


Бошқача қилиб айтганда, ўтиш занжири чиқиш кучланишини қанча камайтирса, коррекция занжири уни шуича миқдорда орттиради.