Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

2.4- раcм Резитив қаршилик (а), индуктивлик (б) ва сиғим (в)нинг вольт-ампер характеристикаси.


Бунда актив қаршиликнинг вольт-ампер характе- ристикасида ток кучи ва кучланишнинг ҳам оний, ҳам амплитудавий қийматини ҳисобга олинса, индук­тивлик ва сиғимнинг вольт-ампер характеристикасида ток кучи ва кучланишнинг фақат амплитудавий қийматлари орасидаги боғланиш ҳисобга олинади. Бу чизиқли занжирлардан сигнал ўтаётганда унинг шакли бузилмай ўтишини кўрсатади.
Чизиқли бўлмаган электр занжирлари ва уларнииг эле- ментларининг вольт-ампер ха­рактеристикаси чизиқли бўл- майди (2.5-расм).



2.5-раcм. Чизиқли бўлмаган элементнинг вольт- ампер характеристикаси.

Бундай занжирдан сигнал ўтганда унинг шакли бузилади. Бу ҳол сигнал спектрининг ўзгаришига олиб келади. Чизиқли бўлмаган элементларга мисол қилиб электрон лампаларни, ярим ўтказгичли ва газоразряд асбобларни кўрсатиш мумкин.

Умуман олганда соф чизиқли элемент бўлмайди. Фақат ток кучи ва кучланиш ўзгаришларининг маълум қийматларидагина занжир элементларини чизиқли деб қараш мумкин. Бу физикавпй шартлар ва текшириш аниқлигига боғлиқ. Масалан, актив қаршиликни чи- зиқли элемент деб олиш учун ундан ўтаётган ток кучи шундай кичик бўлиши керакки, қизиганда қаршилик миқдорининг ўзгаришини ҳисобга олмаслик мумкин бўлсин.


2.3. Параметрлари мужассамланган чизиқли электр занжирларини ҳисоблаш

Умуман олганда, электр занжири жуда мураккаб система бўлиб, унда бир нечта пассив электр занжир­лари электр манбалари билан маълум тартибда улан- ган бўлиши мумкин.

Электр занжирларининг мураккаблиги ва хилма- хиллиги уларни текшириш ва ҳисоблаш усулларининг ҳам турлича бўлишини тақозо қилади. Ҳозирда электр занжирларини ҳисоблашнинг жуда кўп йўллари маъ­лум. Шулардан айримлари билан танишамиз.