Radiobiologiya

Tegish, nishon va kuchaytirish prinsiplari

 

---

 

27

Radiobiologik paradoksni  izohlashda  ikki  xil  yondashish kelib chiqdi. Birinchi 

yondashish - tegish prinsipi bo'lib, unga ko'ra ta’sirlashuvchi agent energiyani diskret 

holida  yutadi.  Ikkinchi  yondashish  nurlanish  olayotgan  ob’yekt  hujayralari 

xusuiyatlari  -  uning  fizikaviy  funksional  jihatdan  geterogenligi  va  shu  asnosida, 

tushayotgan  nurga  javoblarning  turlichaligini  izohlashga  qaratilgan  -  nishon 

prinsipidir. 

Yigirmanchi  yillar  boshiga  kelib,  F.Dessauyer  nurlanishning  fizikaviy 

ta’sirlaridan  kelib  chiqqan holda, ularning  biologik  ob’yektlariga  ko'rsatadigan ta’sir 

effektlari  yuzasidan  izlanishlar  olib  bordi.  U  o'z  izlanishlari  natijasida  quyidagini 

aniqlaydi:  nurlanishga  qarshi  hujayraning  so'nggi  javob  reaksiyasi  hayot  uchun 

ahamiyatli  bo'lgan  strukturalar  -  nishonlarga  tasodifan  tushadigan  energiyaning 

diskret  porsiyasiga  bog'liq.  Radiobiologik  reaksiyalarning  miqdoriy  xususiyatlarini 

kuzatish orqali u quyidagilarni aniqladi: 

- ionlantiruvchi nurlar energiyani diskret holda uzatadi; 

- ta’sirlashish agentlari(tegishlar miqdori) bir-biriga bog'liq emas va  u puasson 

taqsimotiga bo'ysunadi; 

-  kutilayotgan  effekt  nurga  ta’sirchan  qism  -  nishonga  tushadigan  "tegishlar 

soni" n - ga teng bo'lganda amalga oshadi. 

Tegish  prinsipi  va  unga  asoslangan  nishon  nazariyasi  D.A.Krouzer, 

N.V.Timofeyev  -  Ressovskiy,  K.Simmer,  D.E.Li  va  boshqalar  ishlarida  yanada 

rivojlandi.