Radio jurnaliSTİKA

9
I BÖLÜM
RADİO NƏDİR?
RADİO MƏLUMATLANDIRIR, MAARİFLƏNDİRİR, ƏYLƏNDİRİR / RADİO İCTİMAİ XİDMƏT KİMİ SƏRHƏDSİZDİR
RADİO 
MƏLUMATLANDIRIR, 
MAARİFLƏNDİRİR, 
ƏYLƏNDİRİR
RADİO İCTİMAİ XİDMƏT 
KİMİ
Çağdaş radio yayım təcrübəsi vaxtilə BBC-nin əsasını 
qoymuş, onun proqram siyasətini müəyyənləşdirmiş 
C.Raytın məşhur formuluna əsaslanır: radio 
bilgiləndirir, maarifləndirir, əyləndirir.
Bilgiləndirmə
– cəmiyyət həyatını və dünyada gedən 
mühüm prosesləri işıqlandırma, xəbər dəyərlərinə 
uyğun olaylar barədə bilgi vermə, araşdırma aparma 
və tənqidi materiallar hazırlama, aktual mövzularda 
diskussiyalar aparma kontekstində;
Maarifləndirmə
– dinləyicinin dünyagörüşünü 
artırmaq, onu milli düşüncə məhsulları və bəşəriyyətin 
yaratdığı mənəvi xəzinədən xəbərdar etmə, ölkəni və 
cəmiyyəti tanıtma kontekstində;
Əyləndirmə
– yetkin insana xas olan bədii-estetik 
zövqün formalaşmasına xidmət edən proqramların 
(musiqi, əyləncə, oyunlar və s.) hazırlanması 
kontekstində.
İctimai xidmət kimi radionun əsas missiyasından bəhs 
edilərkən onun cəmiyyət maraqlarına xidmət etməsi, 
müstəqilliyini siyasi və biznes təsirlərindən qoruyub 
saxlaması vurğulanır. Radio ictimai xidmətçi kimi:
▪ qərəzsiz və müstəqil informasiyanın, məlumat və 
şərhin çatdırılmasını təmin etməlidir;
▪ diskussiyanın elə kütləvi tribunasına çevrilməlidir ki, 
orada cəmiyyətin mümkün qədər geniş fikir spektri 
öz əksini tapsın;
▪ media bazarın maraqları naminə keyfiyyəti qurban 
vermədən plüralizmə əsaslanan, yeni ideyaları 
inkişaf etdirən, etik meyarlara söykənən, peşəkarlıq 
cəhətdən yüksək səviyyəli proqramlar hazırlamalıdır;
▪ azlıq təşkil edən qrupların da istəyini nəzərə almaqla 
geniş kütlənin maraqlarına cavab verən proqram və 
xidmət şəbəkəsi təşkil etməlidir;
▪ cəmiyyətdə özünü göstərən etnik və mədəni 
müxtəlifliklə bağlı qarşılıqlı anlaşma və tolerantlığa 
nail olmaq məqsədilə çeşidli fəlsəfi ideyaların və dini 
etiqadların tamaşaçıya çatdırılmasını təmin etməlidir;
▪ proqramlar müxtəlif milli və Avropa mədəni 
dəyərlərinin qavranmasına və qiymətləndirilməsinə 
kömək göstərməlidir.
Amma son əlli il ərzində bu ictimai yayım ideyaları 
davamlı olaraq kommersiya mülahizələri səbəbindən 
təzyiqə məruz qalmaqdadır. Burada cəmiyyətin 
məlumatlandırılması əvəzinə reklamdan gələn 
gəlirlərin artırılması zərurəti özünü göstərməkdədir və 
bu kateqoriya radiostansiyalarının məlumatlandırmaq 
və tərbiyə etmək kimi bir öhdəliklərinin olmaması, 
sadəcə, öz xüsusi auditoriyalarını əyləndirməyə 
çalışmaları faktı ortaya çıxır. İctimai yayım prinsipləri 
yalnız bu səbəbdən təhrifə məruz qalmırdı, digər 
bir səbəb dövlətdən maliyyələşən və ya dövlət 
radiostansiyaları şəbəkələrinə olunan təzyiqlər idi. 
Radionun ərazi baxımından məhdud sahəyə yayımı 
zamanı azad informasiya axını üçün bu çox böyük 
və ciddi problem idi. Hazırda informasiya-xəbər ən 
müxtəlif radio resurslardan əldə edilə bildiyindən 
informasiyanın dövlət tərəfindən tənzimlənməsi çox 
daha çətinləşib.

---