Radio jurnaliSTİKA

Obyektivlik, vicdan və ədalət

---

91
XI BÖLÜM
RADİO YAYIMININ HÜQUQİ VƏ ETİK TƏNZİMLƏNMƏSİ / 
RADİOEFİR VƏ ETİK QAYDALAR
Bəziləri deyir ki, obyektiv olmaq mümkün deyil. 
Hər kəs öz yaşına və yaşadığı mühitə uyğunlaşır, 
ətrafı müəyyən zaman və mədəniyyət süzgəcindən 
görür. Bu halda yalnız tanrı obyektiv ola bilər. Hətta 
anlaşıyşlar və inamlar fərqli olsa da, yayımçılar həqiqəti 
deməlidirlər. Burada obyektivlik həqiqətləri hətta 
öz şəxsi dəyərlərimizə zidd olsa da, dəqiqliklə nəql 
etmək deməkdir. Buna görə də fərdi motivasiya 
çox önəmlidir: nəyə görə bu hekayəni bu yolla 
gizlətməliyəm? Həqiqəti deyim, yoxsa söhbətə nöqtə 
qoyum?
Hətta yaxşı məqsədlə olsa belə redaktor, prodüser 
və ya müxbir şəxsi əqidə və maraqlarına görə ayrı-
seçkilik salmamalıdırlar. Siyasi, dini və iqtisadi 
görüşlərə əsaslanan qərarlar dinləyicini sual qarşısında 
qoyur. Qərəzsizlik moderator tərəfindən seçilmiş 
və prodüserin əsaslandığı ideal olmalıdır, əks halda 
etibarlılığa xələl gətirə bilər. Bugünkü dünyamızda da 
bir nəfər üçün terrorist olan adam, digəri üçün azadlıq 
uğrunda döyüşən bir insandır. Məlumatı ötürmək 
üçün işlədilən dil də mübahisə doğura bilər. Məsələn, 
prodüser ya neytral sözlərdən istifadə etməlidir, ya 
da hadisənin faktiki nəticələrini təsvir etməyə fikrini 
cəmləməlidir. 
Cəmiyyətdə fikir ayrılığı çox, razılıq isə az olduqda 
obyektivliyi qoruyub saxlamaq daha da çətin olur. 
Son illərdə bu hal hər ölkədə yaşanır. Bütün bunlar 
qərarların qəbul edilməsinə də təsir göstərir. 
Obyektivliyə verilən uyğun parametrlərdən biri də 
C.H.Boyerə məxsusdur:
▪ problemin müxtəlif tərəflərini göstərərkən balansı 
qoruyub saxlamaq və qərəzsiz olmaq
▪ hesabatda dəqiqlik və onun reallığa əsaslanması
▪ aidiyyatı olan bütün əsas məsələləri vurğulamaq
▪ faktı şəxsi fikirdən ayırmaq, amma eyni zamanda 
fikrin məsələyə aidiyyatı olduğunu göstərərək 
müəllifin şəxsi münasibəti və ya fikrinin təsirini 
azaltmaq
▪ yalançı və uyğun olmayan məqsədləri aradan 
qaldırmaq
Bu o deməkdir ki, həqiqətə heç nə əlavə edilmir və ona 
aid olan heç bir şey gizlədilmir. Təqdimatçının fikrinin 
təsiri olmadan problem bütün hissələri və fərqləri 
ilə təqdim olunur. Buna baxmayaraq, təqdimatçılar 
insandırlar və onların da öz fikirləri var, onlar bu 
fikirləri işlərinə təsir etməyə qoymurlar. 
Keşikçi köpək 
Bəzən medianı cəmiyyətin keşikçi köpəyi də 
adlandırırlar. Çünki media çoxluqların adından 
cəmiyyətdəki azlıqlara nəzarət edir, hakimiyyətdən 
sui-istifadə və fərdlərlə ədalətsiz davranışın və 
ifrat özbaşnalıqların qarşısını alır və bununla da
hakimiyyətin müstəqil, asılıqsız nümayəndəsi kimi 
faydalı funksiya yerinə yetirir. Burada müstəqil 
media demokratik institutlarla yanaşı gedir. Bu, 
müəyyən insanlara tabe olan mətbuat və yayım üçün 
çətinlik törədir. Düzgün nəzarət və əməl olunan etik 
qaydalar dövlətin prioritetidir. Media cəmiyyət üçün 
narazılıqları başa düşmək və onlar üzərində işləmək 
üçün imkan yaradan məlumatları şərh və ətraflı təsvir 
etməyi, bunu ictimai fikrə çatdırmağı bacarmalıdır.