Radio jurnaliSTİKA

‘’Televiziya və radio 
yayımı haqqında’’ 
qanuna istinad edilir. Bu qanun hər 
kəsin məlumat, fikir və söz azadlığının, açıq və azad 
müzakirələr keçirmək hüququnun təmin edilməsinə 
yönəldilən televiziya və radio fəaliyyətinin hüquqi, 
iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyənləşdirir.
Teleradio yayımı haqqında Qanuna görə:
ölkə ərazisində teleradio yayımı bu Qanuna uyğun 
olaraq verilən xüsusi razılıq (lisenziya) əsasında 
gerçəkləşdirilir. Proqramlarını Azərbaycan ərazisində 
yayımlamaq istəyən xarici teleradio yayımçıları da 
lisenziya almaq üçün bu Qanunla müəyyənləşdirilmiş 
qaydada müsabiqədə iştirak edir. Müsabiqədə qalib 
gələn yayımçı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə 
müqavilə bağlayır. 
Qanuna görə, xüsusi razılıq (lisenziya) üçün 
müsabiqə şərtləri müəyyən olunarkən tamaşaçıların, 
dinləyicilərin və dövlətin mənafeyi nəzərə alınmalıdır. 
Teleradio yayımlarının tezlik siyahısını müvafiq icra 
hakimiyyəti orqanı tərtib edir və boş qalan istifadəyə 
yararlı efir radiotezliklərinin siyahısını ildə bir dəfədən 
az olmayaraq müsabiqə keçirən orqana verir və ildə bir 
dəfədən az olmayaraq bu siyahını kütləvi informasiya 
vasitələrində çap etdirir.
• Radio yayımı haqqında qanunvericilik: dünya və 
yerli təcrübə
• İctimai və özəl radioların hüquqi statusu
• Radioefir və etik qaydalar
• Seçkilərin işıqlandırılması
• Xarici radioların etik tənzimlənmə təcrübəsi

---

89
XI BÖLÜM
RADİO YAYIMININ HÜQUQİ VƏ ETİK TƏNZİMLƏNMƏSİ /
İCTİMAİ VƏ ÖZƏL RADİOLARIN HÜQUQİ STATUSU
İCTİMAİ VƏ ÖZƏL RADİOLARIN HÜQUQİ STATUSU
Teleradio fəaliyyətinin Qanunda göstərilən əsas 
prinsipləri bunlardır: 
- informasiyanın əhatəliliyi, obyektivliyi, tamlığı, 
doğru-dürüstlüyü;
- vətəndaşların öz fikir və baxışlarını sərbəst ifadə 
etməsi; 
- ideoloji və siyasi plüralizm; 
- tərəfsizlik və qərəzsizlik; 
- insanların şəxsi həyatına müdaxilənin 
yolverilməzliyi;
- milli-mənəvi dəyərlərin qorunması; 
- peşə etikasına və əxlaq normalarına riayət edilməsi; 
- proqramların keyfiyyətliliyi.
Qanun teleradio proqramlarına bu tələblərlə yanaşır:
Teleradio yayımı haqqında Qanununa görə, ekran-efir 
üçün hazırlanan proqramlar aşağıdakı əsas tələblərə 
cavab verməlidir:
- maarifçilik və mədəniyyət məsələlərinə üstünlük 
verilməli, proqramların tarazlaşdırılması yolu 
ilə efirin kommersiya, informasiya, yaxud digər 
eynitipli verilişlərlə yüklənməsinin qarşısı 
alınmalıdır; 
Qanun teleradioların dörd növünü – dövlət, bələdiyyə, 
özəl və ictimai növlərini müəyyən edir. Dövlət 
yayımçısı adı altında iki televiziya və radio şirkəti 
fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Dövlət Teleradio 
Verilişləri Şirkəti (AzTV) və Naxçıvan Muxtar 
Respublikasının Dövlət Televiziyası. Azərbaycan Dövlət 
Teleradio Verilişləri Şirkəti ölkənin ən birinci yaradılmış 
televiziyası və radiosudur. 
Azərbaycanda mülkiyyət hüququna görə 
radioyayımçılar üç yerə bölünür:
a) dövlət radiosu (faktiki olaraq dövlət büdcəsindən 
maliyyələşən, amma hüquqi stasuna görə, qapalı 
səhmdar cəmiyyəti (QSC) kimi fəaliyyət göstərən 
yayımçı; 
b) dövlət büdcəsindən maliyyələşən ictimai yayımçı; 
c) özəl yayımçılar. Birincidən fərqli olaraq, həm 
ictimai yayımçı, həm də özəl yayımçıların fəaliyyəti 
konkret qanun əsasında tənzimlənir.
- hər kəsin öz fikir və baxışlarını sərbəst şəkildə ifadə 
etmək hüququna şərait yaradılmalıdır, bu şərtlə ki,
informasiyanın tərəfsizliyi, qərəzsizliyi, əhatəliliyi, 
tam və doğru-dürüstlüyü prinsiplərinə əməl 
olunsun; 
- insanların şərəf və layəqətinin alçaldılmasına, 
işgüzar nüfuzunun ləkələnməsinə yol verilməməli, 
şəxslərin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası 
ilə müəyyənləşdirilmiş hüquq və azadlıqlarına 
hörmətlə yanaşılmalıdır; 
- faktlar və hadisələr ədalətli şərh olunmalı, 
birtərəfliliyə yol verilməməlidir; 
Teleradio yayımçısı növlərindən biri olan ictimai 
yayımçı “İctimai televiziya və radio yayımı haqqında” 
qanuna (2004) əsasən, fəaliyyət göstərir. Postsovet 
ölkələrdə ictimai yayım xidmətləri hökumətin media 
üzərində monopoliyasını aradan götürmək məqsədilə 
yaradılıb. Hökumətin əlində olan televiziya və radio 
kanallarının ictimai yayım xidmətinə çevrilməsi 
ölkənin demokratikləşməsi yönündə atılmalı olan əsas 
addımlardan biri sayılır. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan 
Avropa Şurası üzvlüyünə qəbul edilərkən (2001) 
hökumətin öz üzərinə götürdüyü əsas öhdəliklərdən 
biri də ictimai yayım xidmətinin yaradılması olmuşdur.