73
Biznes-Эксперт
№ 7, 2020
МОЛИЯВИЙ БАРªАРОРЛИК
ланс даромадлар ва харажатлар балансидир.
Тўқимачилик корхоналарининг йиллик бюдже-
тини тузиш молиявий йил бошланмасидан икки ой
олдин бошланади ва йил бошлангунга қадар тас-
диқланган бўлиши лозим.
Тўқимачилик корхоналарининг бюджетини ту-
зиш жараёни уч босқичда бўлади:
1. Ўтган йиллар натижаларини таҳлил қилиш.
2. Жорий йил бюджетининг бажарилишини таҳ-
лил қилиш.
3. Кейинги бюджет йили учун режалаштириш.
Ўтган йиллар натижаларини таҳлил қилиш тўқи-
мачилик корхоналари фаолиятининг амалдаги кўр-
саткичлари кутилаётганидан паст ёки юқори бўлган
бўлимларни аниқлашдан иборат. Агар ўтган йил
бюджетининг рақамлари ҳақиқатга яқин бўлса, ўт-
ган йил якунланган, жорий йил учун тўлиқ бўлмаган
маълумотларга эга бўламиз. Ўтган бир неча йиллар
учун таҳлил келгуси йилда бюджетда мавжуд бўли-
ши кутилмаётган тасодифий характерга эга бўлган
омилларни аниқлаш ва мос равишда башоратга туза-
тишлар киритиш имконини беради.
Бюджет тузишнинг ушбу босқичида корхона
келгуси йилда кўзда тутилаётган молиялаш манба-
лари, лойиҳаланаётган дастурлар ва уларни амалга
ошириш билан боғлиқ бўлган харажатлар тўғриси-
даги маълумотларга эга бўлиши мумкин.
Режалаштириш назорат билан бир қаторда бош-
қарувнинг энг муҳим вазифаларидан бири бўлиб,
келажакда бажарилиши лозим бўлган ҳаракатларни
аниқлаш жараёнидир.
Бюджетни режалаштириш – бу жараённинг энг
батафсил даражаси бўлиб, корхонанинг таркибий
бўлинмалари бўйича ёки фаолият турлари бўйича
раҳбарият тасдиқлаган дастурлар асосида ишлаб
чиқилган алоҳида бюджетни тайёрлаш жараёнидир.
Баъзан бу атама қабул қилинган стратегия доираси-
да корхона даражасида режалаштиришнинг тактик
мақсадларини танлашнинг яхлит тизими, корхона-
нинг келгусидаги операциялари режасини (хара-
жатлар ва даромадлар сметасини) ишлаб чиқиш ва
шу режалар бажарилишини назорат қилиш, яъни
моҳиятан эътибор билан ички молиявий бошқариш
тизими сифатида талқин қилинади.
Шуларни ҳисобга олганда корхонанинг молия-
вий хавфсизлиги – корхонанинг молиявий ҳолатини
баҳолашга ажратилган кўрсаткичлари асосида ички
ҳамда ташқи таҳдид, хавфлардан хавфсизликни таъ-
минловчи ривожланиш стратегияси ва уни амалга
ошириш учун шарт-шароитларни таъминловчи ўза-
ро таъсир этувчи элементлар мажмуасини ўз ичига
олувчи тизим деб эътироф этиш мумкин.
Юқорида қайд этиб ўтилганларда кўришимиз
мумкинки, бугунги кунда мамлакатимизда корхона-
лар молиявий маблағлар хавфсизлигини таъминлаш,
уларнинг барқарор ривожланиши йўлида амалга
оширилаётган иқтисодий ислоҳотлар ўзининг са-
марасини бермоқда. Шу билан бирга молиявий му-
стаҳкамлигини таъминлашда тармоқ корхоналар-
нинг фаолиятини тартибга солиш, уларни молиявий
қўллаб-қувватлаш ҳамда берилаётган имтиёзлар
натижасида молиявий маблағлари мустаҳкамлиги
барқарорлашиб, уларнинг хавфсизлиги тўлалигича
таъминланмоқда.
Do'stlaringiz bilan baham: