Рақамли илмий кенгаш андижон машинасозлик институти мухтаров махмуджон марифович

10-жадвал
Тўқимачилик кластерарининг самарадорли кўрсаткичлари³³

Кўрсаткичлар	2011 йил	2017 йил		ўртача кўрсаткич (2011-2017)	2018 йил	2019 йил	2020 йил	2021 йил		ўртача кўрсаткич (2018-2021)		ўзаро нисбат
Клатерлаштиришга қадар					Кластерлаштиришдан кейин
Ихтисослаштириш коэфиценти	0,67	0,54		0,58	0,62	0,62	0,7	0,79		0,6825		1,18
Концентрациялаш коэффиценти	0,3	3,9		1,89	8,6	8,1	14,7	15,9		11,825		6,27
Рентабеллик даражаси	6,03	6,08		2,95	7,4	11,68	9,39	14,67		10,78		3,66

Демак корхонани кластерлаштирилгандаги фаолиятида иқтисодий кўрсаткичлар бир мунча яхшиланган.

Мамлакатимиз иқтисодиётида тўқимачилик саноати корхоналари аҳамияти юқори бўлиб, ишлаб чиқариш жараёнларига янги турдаги рақамли технологияларни қўлланилиши таъминлаш учун инновацион фаолиикни ошириш асосида маҳсулотлар сифати яхшилашга бўлган талаб ҳам ўзгариб бормоқда.
Инновацион фаолият самарадорлигини “Saxovat Teks” МЧЖда 2021 йилда инновацион фаолият самарадорлиги ўзгаришига бевосита бу сохадаги харажатлар ўз таъсирини кўрсатган.


= 0,63
Корхонанинг инновацион самарадорлиги кўрсаткичи 2021 йили 0,63 коэффицентга тенг бўлган, бу кўрсаткич 2010 йили 0,46 коэффицентни, 2015 йили 0,61 коэффицентни ва 2020 йили 0,59 коэффицентни ташкил этган. Бу ўзгаришга охирги йилларда ишлаб чиқаришни рақамлаштиришга сарфланаётган маблағ сарфи ўзгараётганлиги таъсир кўрсатган. “Skorton tekstil” МЧЖда эса инновацион самарадорлик кўрсаткичи 2021 йили 0,81 коэффицентни 2020 йили 0,75 коэффицентни ташкил этган.
Тўқимачилик саноати корхоналарида иқтисодий самарадорликни оширишда маҳсулотлар истеъмоли ўзгариши таъсирини саноат маҳсулотлари ишлаб чиқаришнинг ўсиш суръати, қисқа муддатли кредит ставкаси, нархлар индекси, иш ҳақи шаклидаги даромадлар ва истеъмолчилар сонини ўзгариши таъсири асосида 2026 йилгача маҳсулот истеъмоли прогнози ўрганилган.
Андижон вилояти тўқимачилик саноати корхоналари маҳсулоти истеъмолига ўзгаришини кўп омилли регрессия тенгламаси асосида сифат мезонлари текширилади. Маълумотларга кўра, ҳар бир таъсир этувчи омил коэффициентини кўп омилли регресия моделига қўйилган:


+1.618
Регрессия тенгламасига барча таъсир этувчи омилларнинг коэффиценти қўйилган. Ушбу моделдаги кўрсаткичларга кўра, t-стюдент мезони α=0,05 ҳатолик бўйича аҳамиятлилик даражасини аниқлаш керак. Шу сабабли стюдент мезонини 11 йил даврдаги кўрсаткичи t_Жад=2,201 га тенг. Ушбу коэффицентга кўра, ҳар бир омилнинг стюдент мезони фақатгина тўқимачилик саноат маҳсулотлари ишлаб чиқаришнинг ўсиш суръати ва иш ҳақи шаклидаги даромади (t_SMIS=[-0.049555]ISXD=0.104784Жад=2,201) аҳамиятсиз бўлганлиги учун ушбу омилларни чиқариб қайта ҳисоблабланган.


+1.645
Тенгламада таъсир этувчи омилларни иккитаси чикарилган ҳолатда коэффицентлар қўйилган. Шу сабабли модел кўрсаткичларини t-стюдент мезони α=0,05 қийматида аҳамиятли даражаси 11 йил даврдаги кўрсаткичи t_Жад=2,201 га тенг. Моделдаги кўрсаткичларни таққослайдиган бўлсак, t_NI =[-1.256709]IS=1.440484Жад=2,201YХMS=2.420712 QMKS=[-2.503205]) омиллар таққосланган. Юқоридаги олинган стюдент мезонлари бўйича кўрсаткичлар ретроспектив сифат мезонлари MAPE (Mean Absolute Percentage Error – ўртача мутлоқ фоиз хатоси) ва TIC (Tayl inequality coefficient – Тейл прогноз аниқлигининг муқобил ўлчови) билан текшириш талаб этилади (5-расм).