R1 splablikasi oliy ya o'rta

AYRIM UNLILAR XARAKTERISTIKASI

“I” va “U” tovushlarni talaffuz qilganimizda. til tanglayga tomon baland Wtariladi va tanglay bilan til orasida torgina bo‘shliq qoladi. shuning uchun ham “i” va “u” tovushlari tor unlilar deyiladi. “I” va “U” unlilar so‘z ichida. ^pincha. qisqa talaffuz etiladi: ikki jarangsiz undosh orasida esa nihoyatda qisqaradi. Masalan. bir. yigit. tish. qish. “I” unlisi til oldi. tor va lablanmagan tovush bo‘lib. so‘zning turli undoshlarida turlicha talaffuz etiladi Masalan. biz. siz. ildiz. idish kabi so‘zlarda “I” unlisi old qator tovushidir. chuqur til orqa undosh tovushlari “Q”. “X”,"0" lardan keyin keladigan “I” orqa qator unliga moyildir. Masalan qiz. og‘ir. oxir. “U” unlisi til orqa. tor va lablangan tovushdir. “U” unlisi talaffuz qilganda tilning gorizontal harakati tanglay orqasiga qaratilgan bo‘ladi. vertikal harakati esa tanglayga qarab ancha ko‘tariladi. lablar cho^hchayadi va tyo‘garak shaklini oladi. “O” unlisi o‘rtacha keng (tor bilan keng unli orasidagi) tovush; til oldi. lablanmagan tovush “E” unlisi yarim tor unli tovush boTganIdan. jonli tilda kchpincha “I” bilan almashib turadi. Masalan. mehmon- mihmon. dehqon- dihqon kabilar. “A” unlisi til oldi keng. lablanmagan tovushdir.Bu unli ham so'zdagi o‘rniga qarab ikki xil talaffuz etiladi. aka. dala kabi so'zlarda old qator ochiq “E” tovushini bildirsa. qand.