R1 splablikasi oliy ya o'rta

Reja

1. 
   Ayrim unli tovushlar harakteristikasi
   
2. 
   Tilning gorizontal harakatiga aloqador tovushlar;
   
3. 
   Tilning vertikal harakatiga aloqador tovushlar;
   

،.Lablar ishtirokiga aloqador tovushlar

5.0‘zbek adabiy tilining undosh fonemalari ularning hosil boMish o‘miga; hosil bo‘lish usuliga; ovoz va shovqin ishtirokiga ko،ra tasniflanadi

Nutq tovushlari - talaffuz etiladigan so،zning kichik, ayrim bir qismidir. Tovushni fonemadan farq qilmoq kerak. Fonema so،z ma’nolarini ifodalash va farqlash uchun xizmat qiladigan nutq tovushidir. Fonemalar soni yagona umumhalq tili va uning shevalariga ko‘ra har xil boMishi ham mumkin. Masalan, o،zbek tilida 6 ta unli tovush boMishiga qaramay, shu tilning ba’zi shevalarida unli fonemalar soni 6-7 dan tortib, 18 gacha bo،ladi. Shuningdek , har bir tilning fonemalar sistemasi si fat va miqdor jihatidan bir xil emas: bir tilda fonemalar soni ko'proq, boshqasida esa ozroq bo^ishi mumkin. Masalan, rus tilida ،2, o'zbek tilida 29 fonema bor.

Mustaqil fonema bilan uning variantlari orasida mohiyat e’tibori bilan olganda farq bor. Fonema variantlari unga yondosh tovushlar ta’sirida paydo bo'ladi.Masalan, “I” fonemasi (bildi, ichdi) turli variantlarda boMadi. Tovushlarning ana shunday turlicha talaffuz etilishida hosil bo‘ladigan variantlar - kombinator variantlar deyiladi.Biror fonemaning variantlari uning o‘ziga qaraganda boshqacharoq eshitiladi.Ba’zan esa bu variantlar tinglovchiga yaqqol sezilmasligi yoki aniq eshitilmasligi ham mumkin.