R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

Iqtisodiy  ob’ektning  axborot  tizimi.  Axborot  konturi  doirasida  boshqarish 
maqsadlari  xaqida,  boshqariluvchi  jarayon  holati  xaqida,  boshqaruvchi  ta’sirlar 
xaqida  axborotga  ega  bo’linadi  va  uzatiladi.  Axborot  konturi  axborotlarni  yig’ish, 
uzatish,  qayta  ishlash  va  saqlash  vositalari,  shuningdek,  axborotlarni  ishlovchi 
xodimlar bilan birgalikda mazkur iqtisodiy ob’ektning axborot tizimini tashkil etadi. 
Bu  tizim  dinamik  rivojlanuvchidir,  chunki  axborot  o’zgarishlarga  uchraydi,  uning 
tezligi  iqtisodiy  ob’ekt  bajarayotgan  vazifalarga  bog’liq.  Axborot  tizimiga  kiradigan 
ma’lumot  sifatida  axborotni  shakllantiruvchi  axborot  manbalari  va  ma’lumotlarni 
yig’ish  tizimi,  ko’rib  chiqiladi.  CHiqadigan  axborot  sifatida  esa  qarorlarni 
shakllantirish va qabul qilish, ya’ni axborotdan maqsadli ravishda foydalanish tizimi 
tahlil  etiladi.  Demak,  axborot  tizimi  axborotni  boshlang’ich  yig’ish  va  undan 
ikkilamchi foydalanish tizimi bilan o’zaro bog’liq [13,15]  

---

 
63 
Axborot  tizimi  boshqarish  tizimining  asosi  sanaladi.  Biroq  butun  boshqarish 
tizimi  u bilan  tugamaydi. Qarorlar qabul qilish  ishlab chiqarishga ta’sir ko’rsatuvchi 
boshqarish tizimining boshqa tomonini tashkil etadi.  
Axborot  tizimi  tushunchasi  uzluksiz  axborot  tushunchasi  va  uning  moddiy 
namoyon  bo’lishi  bilan  bog’liq.  Bunda  axborot  tizimining  ikki  tomoni,  ya’ni 
texnologik  va  mazmuniy  jihatini  farqlash  lozim.  Axborot  tizimiga  texnologik 
yondoshuv  uni  axborot  protseduralarini(ma’lumot  yig’ish,  ro’yhatga  olish,  uzatish, 
saqlash, jamlash, qayta ishlash va xakazolar) kompleks amalga oshirish bilan bog’liq 
boshqaruv jarayonlarining biri sifatida ko’rib chiqishni ko’zda tutadi. Protseduralarni 
bajarish  tashkilotning  asosiy  faoliyatini  amalga  oshirish  jarayonida  ro’y  beradi. 
Boshqarishni  avtomatlashtirish  birinchi  galda  axborot  protseduralarini  bajarishga 
yo’naltirilgan.  
Axborot  tizimiga  mazmuniy  yondoshuv  u  yoki  bu  tashkilotning  funktsional 
vazifasi  bilan  bog’liq  va  aniq  bir  axborot  birliklarining  (rekvizit  va  ko’rsatkichlar, 
massiv  va  oqimlar)  tarkibi  shu  bilan  belgilanadi.  Hal  qiluvchi  axborot  vazifalari 
doirasi  va  natijalar  ro’yxati axborot  tizimining  mazmuni bilan belgilanadi. Tashkilot 
axborot  tizimining  mazmunida,  asosiy  faoliyatida  qanday  rol  o’ynamasin,  har  bir 
tashkilotning tuzilishi va har bir bo’linma faoliyatining yo’nalishi aks etadi.  
Axborot  tizimlariga  texnologik  yondoshuv  axborotni  protseduralar  ob’ekti 
sifatida  ko’rib  chiqishga  imkon  beradi,  mazmuniy  yondoshuv  esa  axborotning 
ma’naviy tahlili, uning qiymatini belgilaydi.