R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

kitobning va rag ‘i
 va 
h.k. 
kabi.
S o ‘z la m in g turli vosita yord am id a bogT anishi u lam in g qaysi
l u g ‘a v iy -g r a m m a tik tip (s o ‘z turkumi) 
ga kirishiga, lug‘aviy-
g r a m m a tik xususiyatiga b og‘liq . Z ero, ayrim lug‘aviy-gram m atik
t u r , a s o s a n , tobe 
a ’zo vazifasida kelish uchun ixtisoslashgan
(m a s a la n , s o n , ravish, sifat): 
besh o ‘quvchi, tezgapirish, a ’lochi bola
302

---

kabi. Shuning u c h u n ular s o ‘z birikm asida tobe a’zo m avqeida
kelish u ch u n m a ’lum bir g ra m m a tik k o ‘rsatkichni talab qilm aydi.
Ayrim s o ‘z turkum i (m a sa la n , o t, fe ’I), asosan, h o k im m avqe
egallashga xoslangan: 
issiq non, kitobni keltirmoq.
Shu b o isd a n ular
tobe a’zo sifatida nutqda ish tir o k etishi uchun asosan o ‘ziga xos
gram m atik shakl kasb etadi: 
p a x ta n i termoq, terilgan paxta.
Sintaktik a lo q a n i 
ifo d a lo v c h i vosita sintaktik sh ak l 
hosil
qiluvchi q o ‘sh im ch a , y o r d a m c h i s o ‘z, s o ‘z tartibi va ohangdir.
Aloqa-munosabat (sin tak tik) shakllari 
(sintaktik shakl hosil
qiluvchi vosita) — kelishik, e g a lik , kesim lik ko'rsatkichlari. A lo q a -
m unosabat 
shakllari 
shakl iy
o m il 
sifatida 
so'zlarning 
erkin
bog'lanishida faol: 
Men qish/oqqa o'tdim
gapida 
\-ga\
shakli 
qishloq
so‘zin i 
o'tmoq