R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

adabiy tili uzoq adabiy ishlov an’anasining (jumladan, eski turkiy,
eski o ‘zbek, yarigi o ‘z;bek adabiy tillarining) bevosita davomi va XX
asrda u (yozuv va adabiy ishlov an’anasiga ega bo'lmagan xalqlarda
bo‘lganidek) ta m o m a n yangi bir hodisa sifatida yuzaga kelmagan:
milliy adabiy til kam ida ming yillik adabiy ishlov mahsuli.
Ikkinchidan, 
o ‘zbelc tilining barcha lahjalari o ‘zbek tilining

---

taraqqiyotiga m a ’lum bir darajada hissa qo‘shgan. Birining adabiy
tilga ta ’ siri bir sohada kuchliroq h o‘lsa, boshqa sohada o ‘zga bir
shevalar guruhining ta’siri ko'proq seziladi. Masalan, Andijon,
Farg'ona shevalari o ‘zbek tiliga xos eng ko‘p tarqalgan grammatik
shakllardan birini — hozirgi zamon fe’lining 
\-yap\ afïïksi vositasida
yasaluvclii shaklini bergan deyiladi. Lckin bu shakl qipchoq
lahjalarida h a m aynan shunday qo'llanadi. Shunisi xarakterliki, bir
qarashda adabiy tildan birmuncha uzoqroq deb tasawur qilinadigan
qipchoq lahjasi morfologiyasi singarmonizmdan, ya’ni fonetik
o ‘ziga x o slik d a n xoli olinsa, adabiy til morfologiyasi bilan qariyb
bir xil. "Yoki adabiy tilga fonetik jihatdan asos deyilgan Toshkent
shevasida [x] v a
[h] tovushlari, qaratqich. va tushum kelishiklari
shakllari farqlanmaydi. 
Qipchoq[ shevalarida esa ular qat’iy
ajratiladi. Q ipchoq shevalarining adabiy til lug'atini, xususan, uning
chorvacliilik atamalari tizimini rivojlantirishda, adabiy tilning
uslubiy 
imkoniyatlarini boyitishda katta hissasi bor. Masalan,
f
qirqim\ T [o ‘tov\, [to‘t\, [sarimoy], [chakki], [chalop], \uloq], [sovliq]