R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

ch iq q an . U sh b u lek sem an in g ongim izda birikuv im koniyatlari juda
kengdir. 
Bu gapda a
qiziq, sarguzasht
so ‘zlarinigina biriktirgan.
B oshqa v a le n tlik o ‘rinlari b o ‘sh qolgan. S h unin gdek, sem em adagi
«bosm a» sem asigina yu zaga chiqqan b o iib , « q o iy o z m a holdagi»
sem asi 
v o q elan m agan . 
Leksem aning 
sem antik 
im koniyatida
k ito b n in g
qandayligi, 
m asalan, 
badiiyligi 
y o k i 
ilm iyligi
b e lg ila n m a y d i. 
Lekin 
u 
badiiy yoki ilm iy boclishi 
m um kin.
S o ‘z lo v c lii esa yuqoridagi so ‘zda uning badiiyligini b o ‘rttirgan.
D e m a k , 
lek sem a ketig m a ’noli b o iib , so 'zlo v ch i so ‘zd a uning
88

---

m a iu m bir qirrasinigina yiizaga ch iq arad i. L ekin s o ‘z so ‘z lo v c h i
to m o n id a n b oshqa jih a td a n b o y itila d i. Y a ’ni - aytilganidek, 
u
fonetik, niotfem ik, sin tak tik , uslubiy to m o n d a n « to ‘yintiriladi».
Leksema 
so ‘zshakl, 
yasam a 
so‘ z
sifatida 
nutqda y u z a g a
chiqadi. 
Leksem ani 
gra m m a tik
shakllantirish 
uni 
s o ‘z sh a k l
qivofasiga kiritish ( s o 's v a
so'zshakl
sia o n im atam a, chunki n u tq d a
gram m atik sh ak llan m agan , s o ‘zsh ak lga aylanm agan so ‘z y o ‘q) v a
un d an nutqiy m aqsad u c h u n m a iu m qoliplar asosida y a sa m a
so 'zla r hosil qilish so ‘z lo v c h in in g « so ‘z tayyorlashi»dir.