R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

va m azm unning y a x litlig i sifa tid a nutqqa chiqishga sh ay b o i i b
turadi, m a iu m bir q o n u n iy a t a so sid a , s o ‘z yasash qolipi asosid a
nutq 
jarayonida 
h o s il 
q ilin m a y d i. 
M asalan, 
o ‘zb ek
tilid a
so'zlash u vch ilam in g 
ongida, 
d e y lik
[stol
], 
[ona],
 
[
ruchka
] ,
[bormoq], [qizil\, [o‘n ]
lek sem alari borliqdagi biror narsa, p red m et,
8 7

---

h arakat, m iqdor, belgi kabini ifodalovchi ongdagi tushunchaning
in ’ikosi 
sifatidagi m a ’nolari bilan tayyor holda, so‘zlovchining
« b u y in g ‘ i»ni 
kutgan 
holda 
turadi.- S o ‘zlovch iga 
11
 
ajdodlar
to m o n id a n shakliy v a m azm u n iy yaxlitlik sifatida «m eros qilib
q o ld irilg a n » . S o ‘zlovch i uning na shakl, na m a ’n o to m o n in i
h a m m a
u ch u n
u m u m iy qilib o'zgartira 
oladi. 
U la m i nutq
ja r a y o n id a b o sh q a bir m a’noda q o ila sh i rpumkin. Lekin til jam iyati
o n gid a 
m azkur shakl bu m a’ noni ifodalashga xoslanm aganligi
u ch u n u u m u m iy lik va barqarorlik xossasiga ega b o i a oladi.
M a s a la n , s o ‘z lo v c h i 
\haykal\
leksem asini «asar» m a/n osid a q o ila s h i
m u m k in : 
M ening 
haykalim 
bitdi
kabi. A m m o m azkur shaklga
«asar» m a ’n o si vaqtincha birikib turadi va bu birikish om on at