R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

ishchi +siz
ishchi-tO 
ishchi r(Iar)
[-m an], [-san], [-miz], [-ö\,
[-/яг] kesim likning 
barcha
m a ’n o sin i yig‘iq holda bir aftiksda ifodalaydi. B o ‘lishsiz shakli
an alitik u su ld a yuzaga chiqadi: (
ishchi emasman),
 
(ishchi emassan).
E gaga u r g ‘u berilganda, kesim likning barcha m a ’nosi nol shakl
orq ali ifodalanadi: 
Men ishchi
(0 ). 
Men yahudiy
(0) kabi.
0
‘tg a n zam onda kesim lik m a ’nosi b o g ‘lam a vazifasida keluvchi
toM iqsiz f c ’ iiai' va bogMamalashgan so 'z bilan kesim likning analitik
ifo d a sin i tash k ii etadi:
ishchi +edim
ishchi +edik
ishchi+eding 
ishchi -redingiz
ishchi+edi 
ishchi +edi(lar)
B u n d a ikki shakl (
edi
va sh a x s/so n ) kesim likning t o ‘ rt tur
m a ’n o sin i ifodalaydi. T o'liqsiz f e ’l z a m o n , tasdiq, mayl ma’nosini
yaxlit y u z a g a chiqaradi.
Bo
 7 
f e ’li 
bog‘lania 
vazifasida 
kelib 
uch 
za m o n n i 
liam
k o ‘rsatishi m um kin:
ishchi+bo ‘laman (bo'ldim).
M isollar: 
Men shu zavodda uch yil
ishchi bo'ldim
(o 4 g a n zam on). 
kfen shu zavodning iajribali ishchisi
b o ‘/aman
(h c z ir g i z a m o n ). 
Sen shu zavodda ishchi b o ‘lasan
(kelasi
z a m o n ). 
Sanaladi, hisoblanadi
s o ‘zlari ham bog'lam a vazifasini
bajarib o íg a kesimlik kategoriyasini m oslaydi.
236

---

Sifat
Sifat va u n in g 
U G M s i. 
A so sa n 'predm etnirig, 
qism an
harakatning belgisini b ild ir u v c h i darajalan u vch i so ‘z sifat deyiladi:
qizil qalam, oq kabutar, ya x sh i gapirmoq.
Boshqa s o ‘z tu r k u m i ham b e lg i ifodalaydi. A m m o sifat
barqaror va turg‘un belgi ifo d a la sh i jih a tid a n ulardan ajralib turadi.
Vlasalan, 
Gul — qizil
d e g a n d a tu r g 'u n (statik) belgi, 
Gul qiiardi
deganda esa o 'zgaru vch i (d in a m ik ) b e lg i n a m oyon boMgan. Sifat
anglatadigan b elgi b o sh q a turkum a n glatad igan belgidan xususiyati
bilan farqlanadi. M a s a la n , 
qizg'ish
—
qizil ~ qip-qizil■
B oshqa
turkum anglatuvchi b e lg id a esa b u n d a y xususiyat y o ‘q . Sifat gapda
asosan sifatlovchi a n iq lo v c h i, qism an Icesim , h o i vazifasida keladi.
Shu asosda sifatning U G M s in i « a so sa n p red m etn in g, qism an
harakatning b elg isin i b ild ir ib , gapda a s o s a n sifatlovclii an iq lovch i,
ba’zan kesim, ayrim h o lla r d a h oi v a zifa sid a kelish» ko'rinishida
tiklash m um kin.
Belgi tu sh u n ch asi o ‘ z ich iga r a n g -tu s. h ajm -sh ak l, xarakter,
vazn, m aza kabini q a m r a b olad i. B e lg in in g xususiyatiga k o ‘ra sifat
ikkiga b o ‘linadi: 
asliy sifa t lar \
 a 
nisbiy sifat.
A sliy