R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

v a z ifa sid a harakat n o m i, sifatdosh, ba’za n fe ’ldan yasalgan ot
k elgan
s o ‘z
birikmalarida 
voqelanadi. 
Bunday 
birikmalarda
a n iq la n m ish harakat-holat m a ’nosida, qaratqichli aniqlovchi esa
fo il/s u b y e k t m a ’nosiga ega b o ‘ladi: 
Sitoraning kelishi, Muniraning
aytgani
kabi.
EICning u ch in c h i O G M si s o ‘z birikm alari tuzish, so'zlararo
sin ta k tik
a lo q a n i 
o ‘rnatisli 
u ch u n
xizm at 
qiladi. 
Misollar:
Astrobodning bir kuni bir yilga teng.
(Oyb.) 
Oygulning yo ‘qligidan
bo ‘¡di.
EFC shakllarining sintaktik vazifa bajarishi — otli birikm a hosil
qilish v a z ifa si asosida tadqiqotchilar turkiy tillar so ‘z birikmalari
t iz im id a h a m , gap qurilishida h am alohida qurilish — possesiv
(q a ra sh lilik ) qurilishi m avjudligini qayd etadi va possesiv qurilish
n o m in a tiv qurilisliga qaram a-qarshi q o ‘yiladi. H aqiqatan ham ,
172

---

istagan turdagi gap q aratu vch i b irik m a variantiga ega b o ‘lishi
mumkin: 
qiilardan bitta — qizlarning bittasi, molga qul — molning
quli, vatan uchun kurash — vatan kurashi, qizil gul — gulning qizili-
EKning sintaktik fu n k siyasi ayrim s o ‘zlar tarkibida butunlay
s o ‘nib ketadi: 
kechasi, o ‘mi, q a y si
kabi.
Kelishik 
kategoriyasi. 
K elishik 
kategoriyasi 
(qisq. 
KK)
m orfologik kategoriya sirasid a u stu vor sin ta k tik tabiati bilan ajralib