R. S. Qosimov (rais), X. Sultonov, Q. Nazarov, M

Talabalarga tayyorgarlik uchun yordamchi materiallar:

1. 
   ALIShER NAVOIYNING BADIIYaT OLAMI
   

1. 
   Alisher Navoiy o’z ijodida Nizomiy va Amir Xusrav, Attor va Faxriddin Iroqiy yaratgan badiiy va irfoniy olamlar yog’dusidan bahramand bo’ldi. Sa’diy, Hofiz, Anvariy, Xoqoniy kabi o’nlab fors mumtoz adabiyoti vakillarining g’azal va qasidalariga tatabbu-javoblar yozdi. Va o’z mustaqil badiiy olamini yaratdi. Bu olam turkiy she’riyat olamiga taalluqli edi. Turkiy adabiyot vakillari esa azaldan ijtimoiy-axloqiy muammolarga alohida e’tibor berib keladilar. Yo’llig’ Tigin, To’nyuquq (VII-VIIIasrlar), Adib Ahmad (VIII-IX asrlar), Yusuf Xos Hojib (XI asr), Ahmad Yassaviy va Sulaymon Boqirg’oniy (XII asr), Qul Ali (XII - XIII asrlar), Yunus Emro (XIII asr), Rabg’uziy (XIV asr) kabi buyuk siymolarni etishtirgan turkiy tildagi adabiyot XIV asrdan boshlab yanada gurkirab rivojlandi. Bu tilda mintaqa bo’ylab turli adabiy maktablar shakllana boshladi. Xorazm (Xorazmiy “Muhabbatnoma”si, Qutbning “Xusrav va Shirin”i, Sayfi Saroiyning “Guliston bit-turkiy”si), Ozarbayjon (Nasimiy), Sheroz (Hofiz Xorazmiy), Samarqand (Sakkokiy), Hirot (Sayyid Qosimiy, Xaydar Xorazmiy, Atoiy, Gadoiy, Yusuf Amiriy, Yaqiniy, Lutfiy) adabiy maktablarida ijod etgan o’nlab zabardast g’azalnavis va dostonnavis shoirlar o’zlaridan salmoqli badiiy meros qoldirishdi. Ularning aksariyati Navoiy ta’riflagan “majoz tariqiga” mansub ijodkorlar edi.
   

Alisher Navoiy ham ustozlar izidan borib, “haqiqat asrori”ni (sirlarini) “majoz”dan izladi. Navoiy g’azallari, tarj’ebandlari, qit’alari, “Xamsa” dostonlari va, ayniqsa, “Lison ut-tayr” asarida “majoziy ishqni” Haqiqatga etishishning asosiy yo’li deb talqin etgan. Ishqni ijtimoiy munosabatlar asosida ko’rishni orzu qilgan shoir odamiylikni o’zgalar g’amini o’zinikidek bilishda deb tushunadi: