R. S. Qosimov (rais), X. Sultonov, Q. Nazarov, M

Talabalarga tayyorgarlik uchun yordamchi materiallar:

1. 
   ISLOM MINTAQA MADANIYaTI DAVRIDA MILLIY MA’NAVIYaTIMIZ TAKOMILI
   

Milliy ma’naviyatimiz rivojining tarixiy bosqichlari	Tarixiy davr	Shaxs va millat ma’naviyatining takomil bosqichlari yoki ma’rifat yo’llari
I Sunna	VIII-IX Asrlar	Ibrat
II	X-XI	Ilm

114

Islom ma’rifatchiligi	Asrlar
III Tasavvuf tariqatlari yohud Irfon	XII-XIII Asrlar	Riyozat
IV “Majoz Tariqi”	XIV-XV Asrlar	Mehr

2.“MAJOZ TARIQI” NIMA?

“Majoz tariqi” atamasi Alisher Navoiy ijodining so’nggi davridagi qator asarlari, jumladan, “Holoti Pahlavon Muhammad” va “Muhokamat ul-lug’atayn”larda tilga olinadi va “Mahbub ul-qulub”da maxsus tushuncha sifatida tahlil etiladi.

“Majoz tariqi” - Alisher Navoiy talqiniga ko’ra - Borliq haqiqatini anglab etishning badiiy adabiyotga xos maxsus yo’nalishi bo’lganligi sababli avvalo badiiy adabiyotning milliy ma’naviyatimizdagi o’rnini ko’rib chiqamiz:


ADABIYoT NIMA?

Bola o’ynaydi. O’yin - Borliq haqiqatini amaliy anglab etish – o’zlashtirishning ilk ko’rinishi. Yosh bola Borliqni anglab etish uchun hayotiy jarayonlarni o’yinda modellashtiradi.

San’at, jumladan, badiiy adabiyot o’zlikni anglab etishning mustaqil yo’li bo’lib, aslida taxayyul o’yinlari⁵⁴ vositasida Borliq haqiqatini modellashtirishga urinishdir. Haykaltarosh toshni “jonlantiradi”, musavvir ranglar tovlanishini ishga soladi, musiqa san’ati inson tuyg’ulariga bevosita koinot uyg’unligini olib kiradi. Badiiy tafakkurning eng qudratli va imkoniyatlari cheksiz vositasi so’z san’atidir. Bolaning o’yini - beg’araz. Adib va shoir ham o’z ishiga beg’araz yondoshsagina, hayot haqiqatini uyg’un aks ettira oladi. Mumtoz adabiyot beg’arazdir.
Adabiyot inson ma’naviyatini shakllantiruvchi asosiy manbadir. Adabiy asar ko’z oldingizda kechayotgan ayqash-uyqash hodisalar girdobini ma’lum ma’no tizimiga joylab, undan sizning ko’zingizga, ongingizga ma’no, mazmun chiqarib beradi. Badiiy asar etti yashardan etmish yashargacha hammaga tushunarli, hamma ham undan o’z fahm- farosatiga loyiq bir hissa chiqara oladi. Shu sababli adabiyot - ibrat maktabi, mehr parvarishidir. Mumtoz adabiyot Borliq haqiqatining botiniy jihatini zohiriy timsollar vositasida majoziy bayon etish qudratiga ega. Ana shu xislati tufayli u inson ruhini Borliq haqiqati bilan uyg’unlashtirishga yordam beruvchi asosiy vositalardan biri hisoblanadi.