R. S. Amriddinova mehmonxona servis xizmati

2. Mehmonxonaning jamoat qismida mehmonlarga xizmat 
ko‘rsatish
Mehmonlarni ro‘yxatga olish, ularning kelishi va ketishini boshqarish, 
mehmonlarga turli-tuman xizmatlar ko‘rsatish mehmonxonaning jamoat 
qismida amalga oshiriladi. Mijozlarga xizmat ko‘rsatishni tashkil etish 
ishining murakkabligi turli-tuman ishlar nomenklaturasining kattaligida 
bo‘lib, bu ularni bajarish vaqtini kelishishda muayyan qiyinchiliklar 
tug‘diradi. Ko‘rsatiladigan xizmatlar personifikatsiya qilingan bo‘lsa-da, 
ular ommaviyligi, takrorlanuvchanligi bilan ham farq qiladi. Mehmonlar 
oqimi har xil: keluvchilar, ketuvchilar, yashovchilar. Mehmonlarga xizmat 
ko‘rsatishda mehmonxona xodimlari ham, boshqa korxonalar (tashkilotlar, 
muassasalar)ning xodimlari ham ishtirok etadiki, bu ushbu xonalar 
guruhida samarali texnologiyalarni ta’minlashni og‘irlashtiradi. 
Mehmonxona vestibyulining maydoni har xil – bir o‘rin hisobidan 
0,3-1,7m
2
gacha bo‘ladi. Odatda obro‘li mehmonxonalarning vestibyullari 
maydonining kattaligi bilan ajralib turadi. Vestibyulga quyidagilar 
58
Mijozlar 
yashay
Mijoz
lar 
yashaydiga
n qism
Vestibyul 
xonalari
Ovqatla
nish korxo
nalari 
xonalari
Sport , dam 
olish va biznes 
bilan 
shug‘llanish 
uchun xonalar
Savdo-mai
shiy xizmat 
ko‘rsatish 
xonalari

---

tutashadi: zinapoya-lift bloki; garderoblar va bagaj uchun mo‘ljallangan 
xonalar; shveysarlar, liftyorlar, choparlar, yuk tashuvchilarning xonalari; 
umumiy foydalaniladigan hojatxona va yuvinish joylari; pochta, telegraf, 
telefon, bank, ma’lumot, transport, qo‘riqlash xizmatlari ko‘rsatish uchun 
mo‘ljallangan xonalar.
Vestibyul maydoni zonalarga ajratiladi. quyidagi zonalar farqlanadi: 
zinapoya-lift zonasi, mehmonxonaga asosiy kirish joyi zonasi, 
mehmonlarni qabul qilish zonasi, mehmonlarning dam olish zonasi, 
mijozlarga qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatish zonasi. 
Vestibyulning har bir zonasiga joylashtirilgan jihozlar faqat kerakli 
miqdorda bo‘lishi kerak. Vestibyulni zonalarga ajratishning asosiy 
usullariga quyidagilar kiradi: turli-tuman bezash materiallari, yoritish va 
to‘sish vositalaridan foydalanish; shift, pol sathi va bezaklarini 
o‘zgartirish; ko‘kalamzorlashtirish; jihozlarni joylashtirish va h.k. Xullas, 
vestibyul intereri – mehmonxonaning qiyofasi deb aytish mumkin. 
Joylashtirish xizmati asosan quyidagi ishlarni bajaradi. 
Kelgan mehmonlarni rasmiylashtirish zarur. Mehmonlar ularning 
hujjatlariga ko‘ra qabul qilinadi. Ma’mur mehmon bilan yashash joyini 
(nomer toifasi, uning joylashgan o‘rni va sh.k.ni), ko‘rsatiladigan 
xizmatlarni, yashash muddatini kelishib oladi. Yashash uchun haq olinadi. 
Rasmiylashtirish yakunlanganidan keyin mehmonga nomer kartasi va 
kaliti beriladi. 
Mehmonlar nomerda yashashi davrida ularga xizmat ko‘rsatish 
yashash muddatini uzaytirish, mehmonni bir nomerdan boshqa nomerga 
o‘tkazish (zarur hollarda), yashash uchun haq olish, mijozning xohishiga 
qarab unga qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatishni o‘z ichiga oladi. 
Mehmonning jo‘nab ketishini rasmiylashtirish chog‘ida ko‘rsatilgan 
xizmatlar uchun u bilan to‘liq hisob-kitob qilinadi (foydalanilmagan avans 
qaytarib beriladi), mijoz nomer va kalitni topshiradi. Mijoz bilan hisob-
kitob naqd pul bilan ham, pul o‘tkazish yo‘li bilan ham amalga oshirilishi 
mumkin. Yagona hisob-kitob soati (12 soat) tizimini joriy etish 
mehmonxona ma’muriyatiga mijozlar bilan texnik hisob-kitob qilish 
jarayonini soddalashtirish imkonini beradi. Mijozga kredit kartalaridan 
foydalanish imkonini berish yo‘li bilan mehmonxona uning erkinlik 
darajasini oshiradi. 
Qabul qilish xizmatining ishini yengillashtirish uchun axborot 
hisoblash tizimlari ishlab chiqilgan va tatbiq etilmoqda. Umumiy holda 
axborot hisoblash tizimi quyidagi to‘rt funksional qismdan tashkil topadi: 
joylarni oldindan buyurtma qilish kichik tizimlari; xizmatga doir axborot 
59

---

berilishini ta’minlash kichik tizimlari; navbatchi ma’mur kichik tizimlari; 
mehmonxona ma’muriyati kichik tizimlari. 
Axborot hisoblash tizimining imkoniyatlari juda keng. Joylarni 
oldindan buyurtma qilish jarayonini avtomatlashtirish bilan bir qatorda 
kelayotganlar ro‘yxatga olinadi, nomer fondining hisobi yuritiladi, 
mijozlarga to‘lash uchun hisobvaraqlar tayyorlanadi. 
Mehmonxona keng qo‘shimcha pullik xizmatlar ko‘rsatadi. Zarur 
axborot olish, pasportlar va turistik hujjatlarni rasmiylashtirish, 
ekskursiyaga ro‘yxatga olish, valyuta ayirboshlash, teatr, muzey, konsert 
zallari, stadionlarga chiptalar sotish, samolyot, poyezd va boshqa qatnov 
vositalariga chiptalarni buyurtma qilish, ijaraga avtomobil olish shular 
jumlasidan. 
Ayrim mehmonxonalarda ish yuzasidan tashrif buyurgan mijozlar 
uchun biznes markazlari tashkil etiladi. Markaz mijoz ishlashi va kasbiy 
ta’lim olishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi. Biznes markazida 
hujjatlarni tarjima qilish, qayta chop etish ishlari bajariladi, kompyuter 
xizmatlari ko‘rsatiladi. Markaz teleks va faksimil aloqa vositalari, 
videomagnitofon va proyeksion apparatura bilan jihozlanadi.