R. M. Xudayqulov aloqa yo„llari, undagi xizmat qiluvchi inshootlar

Nazorat savollari: 
 
1
. 
Havo yo„li va havo yo„nalishlarini jihozlash deganda nimani tushunasiz? 
2. Aeroportlarga tushuncha bering? 
3. Havo raboti unsurlari deganda nimalarni tushunasiz? 
4. O„zbekiston havo yo„llari tarmog‟i haqida ma‟lumot bering?
5. O„zbekistonda qanaqa aeroportlar mavjud?
6. Aerodrom va uning asosiy elementlari haqida tushuncha bering?
7. "O„zbekiston havo yo„llari" Milliy aviakompaniyasi qachon tashkil topgan? 
8. “O„zbekiston havo yo„llari” dunyoning nechta mamlakatiga parvozlarni amalga 
oshiradi?
9. O„zbekistonda necha km dan ortiq havo yo„llari mavjud?
10. Havo transportining afzalligi nimadan iborat?
 
6-Bob. Sanoat va xo„jalik yo„llari 
 
6.1. Sanoat yo„llarining bajaradigan vazifalari 
 
Tayanch so„zlari:
sanoat yo„llari, kon yo„llari, osma kanat, quvur 
o„tkazgich transporti. 
Sanoat korxonasi avtomobil yo„li - sanoat yo„llari - sanoat yoki boshqa 
korxona (tashkilot) balansi (hisobi)da turuvchi, uning ishlab chiqarish, 
texnologik tashishlariga xizmat ko„rsatuvchi, uning hududidagi va unga kirish 

---

50 
yo„li. Shu korxonaning ishlab chiqarish, texnologik talablari asosida 
loyihalanadi. 
Sanoat yo„llarida har xil yuklarni tashish bilan birgalikda, ular
mahsulotlarni iste‟molchiga etkazib berishda va mahsulot ishlab chiqarishda 
bevosita ishtirok etadi. Mujassamlangan «sanoat transporti» tushunchasi sanoat, 
qurilish, qishloq xo„jaligi va boshqa korxonalarga xizmat ko„rsatuvchi umum 
foydalanilmaydigan transport vositalarini anglatadi. Sanoat yo„llari joylashishi va 
vazifalariga ko„ra tashqi va korxona ichi sanoat yo„llariga bo„linadi. Tashqi sanoat 
yo„llarida korxonaga keltirilgan xom-ashyo, yarimfabrikat yonilg‟i va boshqa turli 
buyumlarni umum foydalanadigan magistral transportidan korxona ichiga va 
tayyor mahsulotlar hamda bo„shagan vagonlarni magistral transport yo„llarigacha 
tashish bilan shug‟ullanadi. 
Korxona ichi sanoat transporti xom-ashyo yarimfabrikatlar, turli xil detallar, 
yonilg‟i va boshqa buyumlarni omborxonalardan ŝexlarga, ŝexlararo va ŝex ichida 
tayyor buyumlarni esa ŝexlardan omborxonalarga tashish bilan shug‟ullanadi. 
Sanoat yo„llari undagi transport turiga qarab, temir yo„l, avtomobil yo„l, suv 
yo„li, quvur o„tkazgich va maxsus (osma arqon yo„l va h.)lar kompleksi yoki 
ulardan ayrimlari bo„lishi mumkin. Bundan tashqari unga ŝexlar ichi, ŝexlararo 
ishlovchi turli konveyer va transporterlar, elektr yoki avtomobil, yuk karalari 
harakatlanadigan yo„llar kiradi 6.1-rasim.
6.1-rasm. Sanoat yo„llari 

---

51 
Tashqi sanoat transportining asosini temir yo„l transport va avtomobil 
transporti tashkil etadi, ular hisobiga 80% yuk to„g‟ri keladi. Sanoat yo„llari 
shaxobchalari uzunligiga qarab quyidagilarga bo„linadi: 1 km gacha - 58%, 1 - 5 
km gacha - 30%, 5-10 km gacha - 6%, 10 km dan ortiq - 6%. Qazib oluvchi sanoat 
yo„llari ishida temir yo„l transporti va avtomobil transporti keng qo„llaniladi: temir 
yo„l transporti toshko„mir ochiq konlarida, avtomobil transporti - rangli metall va 
tog‟-kimyo, 
xom-ashyosi 
konlarida 
qo„llaniladi. 
Sanoat 
yo„llarini 
rivojlantirishning asosiy yo„nalishlaridan biri konveyer yo„llarini rivojlantirishdir.
Sanoat avtomobil yo„llari tasnifi: Yuk tig‟izligi bo„yicha - 1 mln.t. netto bir 
yilda va undan ko„p - III p - turkum. 1 mln.t. netto bir yilda - IV p turkum. 
Engil avtomobilga keltirilgan harakat miqdoriga qarab: 2000 avt./sut va ko„p 
- III p. 2000 avt./sut dan kam. -IV p. Turkum.