R. I. Toshmuhamedov

o ‘m i, gultojibarg, gulkosabarglaming asosi va changchi iplari qo'shilib, gipantiyni
hosil qiladi.
Atirguldoshlar oilasi gul va mevalarining tuzilishiga asosan, 4 ta oilachaga
bo'linadi.
1. 
Tubulg'adoshlar oilachasi - Spiraeoideae. Buta, barglari oddiy. Guli may-
da bo'lib, shingil yoki qalqonsimon to'pgulga to'plangan. Gul o'm i yassi yoki
qisman botiq. Mevasi murakkab bargak va ko'sakcha mevaga ega. Gul formu­
lasi Ca(5)Co5A G5. Bu oilachaning keng tarqalgan turlari - tukli tubulg'a, baljuan
tubulg'a va boshqalar (51-rasm).
51-rasm. Tolbargi tubulg'a (Spiraea salicifolia):
A - gullagan novda; В - gul; D - changchi; E - ginetsey; F - urug'chining bo'yiga va 
eniga kesigi; G - gul diagrammasi; 1 - gipantiy (meva).
2. 
N a’matakdoshlar oilachasi - Rosoideae. Buta va o't o'simliklar bo'lib, barg­
lari asosan murakkab, yonbargchalarga ega. Gul tuzilishi turli turkumlarida turli­
cha. Ba’zi vakillari (g'ozpanja, qulupnay) ostki kosachaga ham ega (52-rasm).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

52-rasm. Qulupnay (Fragaria turk.):
A - umumiy ko'rinishi; В - gul; D - urug'chi; E - meva; F - gul diagratnmasi.
Ginetseyi k o‘p sonda bo'lib, apokarp. Gul formulasi Ca,JclCo;A G . N a ’matak
turkumi vakillarining gul formulasi Ca5Co5A G (53-rasm).
3. Olmadoshlar oilachasi - Pomoideae. Bu oilacha vakillari daraxt va butalar
b o‘lib, barglari asosan oddiy, ba’zan murakkab. Guli besh bo‘lakchali, gultoji-
ning gultojibarglari odatda beshta. Ginetsey sinkarp. Gul o ‘mining qadah shaklida
bo'lishi va tugunchaning ostki bo'lishi bu oilachaning o ‘ziga xos belgisi hisobla-
nadi.
Gul form ulasi - Ca(5)C5A G ' (5). M evasi olm asim on m eva deb ataladi. Bu oila-