R. I. Toshmuhamedov

boyalish, saksovul, sho‘rak va h.k.)
Sho‘radoshlar oilasi vakillari asosan o ‘t, buta va uncha katta bo‘lmagan daraxt
o ‘simliklaridir.
Barglari turli shaklda (hatto bir tur ichida ham). Gullari ko‘pchilik vakillarida
mayda, k o‘rimsiz, boshoqsimon to‘pgullarda yoki tirsda to‘plangan.
Gulqo‘rg‘oni oddiy, gulkosachasimon, 5 ta. ba'zan etli yoki pardasimon gul-
bargchalardan iborat, erkin yoki qo‘shilgan. K o‘pchiligi to‘g ‘ri, ikki jinsli yoki
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bir jinsli gullarga ega. Ular 1-5 ta changchilarga ega bo‘lib, gulqo‘rg‘on barglari
ro‘parasiga joylashgan. Urug‘chisi bitta bo‘lib, 2 -5 meva bargidan tuzilgan bitta
uyachaga ega. Tugunchasi ustki, bir uyali, shamol yoki hasharotlar yordamida
changlanadi. Mevalari yong‘oqcha yoki rezavor, ba’zan to‘pmeva bo‘ladi.
Topshiriqlar
1. Sho‘ralar turkumiga mansub bo‘lgan oq sho‘ra (Ch.album) va lavlagilar turku­
m iga mansub bo‘lgan oddiy lavlagi (V.vulgaris) o ‘sim ligiga botanik tavsif bering.
2. 0 ‘rganilgan o ‘simlik turining vegetativ va generativ organlarini, ular qism­
larini chizib oling.
3. Ikki turkum vakillarini taqqoslab, ulardagi o ‘xshash belgilar va farqlami
ko‘rsating.
4. 0 ‘rganilgan oilaning 2 -3 turini aniqlang.
Ish tartibi
1. Oq sho‘ra nihoyatda keng tarqalgan bir yillik begona o ‘t, poyasi 5 qirrali.
0 ‘rta barglari navbatlashib joylashgan, romb shaklda, noto‘g ‘ri tishchasimon. Barg
va poyalari unsimon g ‘uborga ega. Barg qirralari va yuzasi mikroskopda kuzatilsa,
pufakchasimon tukehalar bilan qoplanganligi ko‘rinadi (49-rasm).
Gullari to ‘da bo‘lib, barg qo‘ltiqlaridagi tirs to‘pgulga to‘plangan. Bir gul
to ‘dasini mikroskop ostida kuzatsak, ulaming ko‘p sondagi mayda gullardan ibo­