R. I. Toshmuhamedov

Tirik materiallar yetarli b o‘lmasa, gerbariy materiallaridan foydalanib, so ‘ngida
jadval va rasmlardan ko‘rib, magnoliya haqida to ‘liq tasawurga ega b o‘lamiz.
M agnoliya o ‘sim ligiga to‘liq tavsif beramiz.
46(a)-rasm. Kattagulli magnoliya (Magnolia grandiflora):
1-gulli novda; 2-арокаф ko‘pbargli meva; 3-gul diagrammasi.
Yirik gulli magnoliya - balandligi 30 metrgacha bo‘ladigan daraxt. Barglari
yirik, ustki tomoni och yashil, ostki tomoni qo‘ng‘ir tukli. Barg va p o‘stloqlarida
efir m oyli ichki bezlar bor. Guli ikki jinsli, gulqo‘rg‘oni yirik, gultojini gulkosa-
chasidan ajratish qiyin, gulda bargchalarning soni ham bir xil emas. Ular odatda oq
yoki pushti. Changclii va urug‘chilari ko‘p sonda. Maxsus qo‘ng‘izlar yordamida
changlanadi. M evasi quruq, spiral joylashgan, ko‘p bargchali, yonidan ochiluvchi.
Barg va yosh novdalaridan, gullaridan efir moyi olinadi. Xushbo‘y hidli.
Yirik gulli magnoliya bilan lola daraxti o ‘simliklarini qiyosiy solishtiring.
Umumiy tushuncha
2. 
Ayiqtovondoshlar oilasi vakillari, asosan, k o‘p yillik va bir yillik o ‘t o ‘simlik-
lari b o‘lib, 66 turkum va 2000 dan ortiq turga ega.
Barglari oddiy, turli darajada qirqilgan, yonbargchasiz. Turkumlar gul tuzili­
shi bilan bir-biridan yaxshi farq qiladi. Masalan, ba’zi bir turlarining gulqo‘rg‘oni
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

oddiy, gul a ’zolarining soni turlicha b o‘lib, spiral holda joylashgan (Hepatica,
Anem one kabi turkum vakillarida). B a’zi bir turkum vakillarining gul tuzilishi
hasharotlar vositasida changlanishga moslashgan bo'lsa, Aconitum turkumi tur-
larining gu lq o‘rg‘oni esa zigom orf yoki Thalictrum turkumi vakillari shamol
vositasida changlanishga m oslashganligi sababli gulqo‘rg‘onlari reduksiyalangan