R. I. Toshmuhamedov

1 - gulli novda; 2 - gul diagrammasi: a - gul; b - uning kesimi; 3 - mevaning bo‘yiga
kesigi.
Bu kapalakguldoshlar oilacha vakillarining gullari shingil, soyabon yoki kallak
(boshcha) shakldagi to‘pgulga y ig ‘ilgan. Kosacha barglari qo'shilgan, 5 tishchali,
aktinomorf yoki zigomorf. Kapalaksimon gul qo‘rg‘on 5 ta gultojibarglarga ega
bo'lib, ulaming 3 tasi erkin (yelkan va 2 ta eshkak) va ikkitasi qo'shilib qayiqchani
hosil qiladi.
Burchoqdoshlar oilasining ba’zi bir turkum vakillarini aniqlashda changchilar-
ning tuzilishi muhim ahamiyatga ega. Sofora, afsonak turkum vakillarida barcha
10 ta changchi erkin. Boshqa turkum vakillarida esa hamma 10 changchilar, chang
ipi qo'shilib, naycha hosil qiladi (Supinus, Genista va boshqa turkum vakillarida).
Oilachaning ko'pchilik vakillarida 9 ta changchi iplar qo'shilib, naycha hosil
qiladi, bittasi erkin holda bo'ladi (no'xat, beda, sebarga va boshqalar).
Mevasi - dukkak (58-rasm).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

58-rasm. No'xat (Pisum sativum)
A -m ev a (dukkak); В -ochilgan urug‘; D -g u lli novda; E -g u l; F -g u l (gulqo‘rg‘onsiz); 
G - gultoji barglar; H - gul kesigi; I - ginetsiy; J - gul diagrammasi; 1 - kurtakcha; 
2 - ildiz; 3 - urug‘palla; 4 - yelkan; 5 - eshkak; 6 - qayiqcha.
Topshiriqlar
1
. Dukkakdoshlar oila vakillaridan vegetativ va generativ organlarining tuzili­
shi jihatdan farqlanuvchi turlami o'rganish, sistematik belgilarini taqqoslash, ulami
tasniflash.
2. Tasniflangan turning poya, barg gul va gul qismlarini, mevasini chizib olish.
3. Aniqlagichlar yordamida oila, turkum va turlami aniqlash (yahudiy daraxti,
beda, karagan, afsonak, yeryong'oq va yantoq.)