R. H. Davlatova, K. Abdurahmonova “O`zbek tili” fanidan amaliy mashg`ulot uchun ishlanmalar navoiy-2020

Bilib оling!

Ilmiy uslub 2 guruhgа bo‘linаdi: sоf ilmiy uslub vа ilmiy-оmmаbоp uslub

Ilmiy uslub. Ilmiy uslub fan, texnika va ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan vazifaviy uslubdir. Ilmiy uslubning hozirgi zamon taraqqiyoti bilan bog‘liq ravishda quyidagi umumiy xususiyatlarini ko‘rsatish mumkin:

1. Axborotning ob'yektivligi, aniqligi;

2. Nutqning ma'lumotlarga boyligi;

3. Fikrning qisqa, lo‘nda ifodalanishi.

Fanning u yoki bu sohasiga tegishli tushunchalarning ifodalovchi atamalarga boyligi ilmiy uslubning eng asosiy xususiyatlaridan biridir.

Ilmiy uslub leksikasi ko‘proq kitobiy, neytral so‘zlarni to‘g‘ri ma'nosida qo‘o‘llash xarakterlidir. Bu uslub uchun begona unsurlarni, tilning obrazli vositalarini qo‘llash xarakterli emas.

Ilmiy uslub o‘zining quyidagi morfologik xususiyatlari bilan ham ajralib turadi:

1. Turli xil tushunchalarni ifodalovchi otlarning ko‘p ishlatilishi;

2. Adabiy tilda odatda birlik shaklda qo‘llanuvchi sanash mumkin bo‘lmagan narsalarni «nav», «tur» ma'nosida ko‘plik affiksi bilan ishlatish (suvlar, moylar);

3. Otlarni asosan birlikda ishlatish.

Ilmiy uslubning sintaktik xosligi shundaki, qo‘shma va murakkab gaplarga tez-tez murojaat qilinadi.

Ilmiy matn qurilishining mantiqiy izchil bo‘lishi uchun boshlanmalar, gap qismlarini bog‘lash uchun shunday qilib, shu sababli, ko‘rinadiki, shunga ko‘ra, aytilganlarga ko‘ra kabi so‘z va so‘z birikmalarining qo‘llanishini shartlab qo‘yadi. Ko‘p qo‘llanadigan birinchidan, bir tomondan, ikkinchi tomondan, xullas, demak tipidagi kirish bo‘laklari ham yuqoridagi maqsadlarga buysundirilgan bo‘ladi. Ko‘proq fe'lning majhul nisbatidan foydalaniladi.
Mavzu bo‘yicha savollar:

1. 
   Zamondoshlarimiz kashfiyotlari haqida nimalar bilasiz?
   
2. 
   Iqtisodiy sohada amalga oshirilayotgan ishlar haqida ma’lumot bering?
   
3. 
   Ilmiy uslub va uning o’ziga xos xususiyatlarini ayting?
   

Adabiyot:

1. 
   Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. T.: “O‘zbekiston”, 2017. - 48 b.
   
2. 
   Husanov N.. Xo‘jaqulova R., Dilmurodova N. O‘zbek tili (o‘quv qo‘llanma). Toshkent: TMI 2017. -336 b.
   

Mustaqil ish topshiriqlari:

1. 
   Qomusiy olim al-Xorazmiy haqida referat tayyorlash