R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

15-operatsiya.
Hisobot oyi oxirida umumishlab chiqarish 
xarajatlari o‘rnatilgan taqsimlash bazasiga asosan, bilvosita yo‘l bilan 
«V» va «G» mahsulotlarning tannarxiga qo‘shilgan. Bilvosita 
xarajatlarni taqsimlash-da taqsimlash bazasi sifatida ko‘pincha asosiy 
ishlab chiqarishdagi xodimlarning ish haqi summasi qabul qilinadi. 
Bizning misolimizda u 300000 so‘mni tashkil etgan (
3-
 
operatsiyaga 
qarang
).

---

288 
Ushbu summa muayyan mahsulot turlariga quyidagi hisob-kitobga 
muvofiq olib boriladi: 
1. Belgilangan taqsimlash bazasi (asosiy ishlab chiqarishdagi 
xodimlarning ish haqi summasi 300000 so‘m)ga nisbatan umumishlab 
chiqarish xarajatlarining o‘rtacha foizi: 
101731,5 – x (%), 
300000 – 100% 
x= 
%
34
300000
100
5
,
101731

x
2. Umumishlab chiqarish xarajatlari summasining taqsimlanishi: 
«V»mahsulotga: 101731,5 x 34,0: 100 = 34589 so‘m 
«G» mahsulotga: (101731,5 – 34589): 100 = 67142,5 so‘m 
Analitik hisobda «V» mahsulotga 34589 so‘m, «G» mahsulotga 
esa 67142,5 so‘m taqsimlanadi.
Sintetik hisobda ko‘rsatilgan xarajatlarning umumiy summasi 
101600 so‘m 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schotining debetiga 
yoziladi. Ushbu muomala schotlarda quyidagicha aks ettiriladi.: 
Debet 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schoti
101731,5 so‘m 
Kredit 2510-«Umumishlab chiqarish xarajatlari» schoti 101731,5 so‘m 
Ushbu 
muomaladan 
so‘ng 
2510-«Umumishlab 
chiqarish 
xarajatlari» schoti yopilib, 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schotida esa 
analitik 
schotlar 
bo‘yicha 
ishlab 
chiqarilgan 
«A» va «B» 
mahsulotlarning haqiqiy tannarxi shakllanadi.
16-operatsiya.
Ishlab chiqarishdan 
mahsulotlar olindi: 
«A» 
mahsulot 500 dona, 1 donasining reja tannarxi 440,4 so‘m; «B» 
mahsulot mos ravishda 600 dona, bir donasi reja tannarxi 500 so‘m va 
tayyor mahsulot omborga qabul qilindi: 
«V» mahsulot 500 dona 241 100 so‘m 
«G» mahsulot 600 dona 301 102 so‘m 
Jami 542 202 so‘m
Hisobot oyidagi ishlab chiqarilgan mahsulotlarning reja va haqiqiy 
tannarxi to‘g‘risidagi axborotlar xo‘jalik muomalalari 2810-«Ombordagi 
tayyor mahsulotlar» schotining debeti va 2010-«Asosiy ishlab 
chiqarish» schotining kreditida aks ettiriladi:
Debet 2810-«Ombordagi tayyor mahsulotlar» schoti 542 202 so‘m 
Kredit 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schoti 542 202 so‘m. 

---

289 
17-operatsiya.
Reja va haqiqiy tannarx o‘rtasidagi farq summaga 
quyidagi schotlar korrespondensiyasi tuziladi va 2010-«Asosiy ishlab 
chiqarish» schoti yopiladi.
Debet 2810-«Ombordagi tayyor mahsulotlar» schoti 29 423 so‘m 
Kredit 2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schoti
29 423 so‘m. 
Shunday qilib, yuqorida ko‘rib chiqilgan xo‘jalik muomalalari 
umumiy holda ishlab chiqarish jarayonini hisobga olish va ishlab 
chiqarilgan «V» va «G» mahsulotlar tannarxinining shakllanishini 
tavsiflaydi.
Ishlab chiqarish jarayoniga doir asosiy xo‘jalik muomalalarini 
schotlarda aks ettirishning umumiy chizmasi quyidagicha (11.2-rasm).

---

290