R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

To‘ldirish usuliga ko‘ra
buxgalteriya hujjatlarini qo‘lda tuziladi-
gan, yozuv mashinkasida va kompyuterda tuziladigan (elektron) hujjat-
larga bo‘lish mumkin. 
Qo‘lda tuziladigan hujjatlarga asosan chiqim hujjatlar kiradi. 
Ularga birinchi navbatda qo‘lda tuziladigan har xil jadvallar, asosiy 
vositalar va nomoddiy aktivlarga amortizatsiya hisoblash jadvallari 
hamda yig‘ma vedomostlar va boshqalar kiradi. 
Yozuv mashinkasida tuziladigan hujjatlar ko‘pincha maketlangan 
kartalar ko‘rinishida bo‘ladi
. 
Bunda gap hujjatlarni ko‘rsatilgan usullar 
bilan to‘ldirishda emas, balki xo‘jalik muomalalarini yozuv mashin-
kalarida, ko‘proq texnik vositalarida to‘ldirish to‘g‘risida bo‘ladi. Shu 
maqsadda har xil priborlar va moslamalar q
o‘
llaniladi: schotchiklar, 
avtomatik tarozilar, o‘lchagich idishlar, elektr va boshqa yozuv 
mashinalari va h.k. 
Hujjatlarga ishlov berishning eng takomillashgan usuli shaxsiy 
elektron hisoblash mashinalarini (ShEHM) qo‘llash bilan bog‘liq. 
Elektron hujjat
deb elektron shaklda qayd etilgan, elektron raqamli 
imzo bilan tasdiqlangan hamda elektron hujjatning uni identifikatsiya 
qilish imkonini beradigan boshqa rekvizitlariga ega bo‘lgan axborotga 
aytiladi. 

---

194 
Elektron hujjat qog‘oz hujjatga tenglashtiriladi va u bilan bir xil 
yuridik kuchga ega bo‘ladi. 
Elektron hujjatning bir xil har qaysi aynan nusxasi, basharti u 
belgilangan tartibda haqiqiy deb tasdiqlangan bo‘lsa, asl nusxadir. 
Elektron hujjatning qog‘oz nusxasi bo‘lishi mumkin.
Elektron hujjatning qog‘oz nusxasi qonun hujjatlarida belgilangan 
tartibda tasdiqlanadi va saqlanadi. 
Ta’kidlash joizki, buxgalteriya hujjatlari yuqorida ko‘rib chiqilgan 
tasnifiy belgilar bo‘yicha guruhlanganida bitta hujjat ayni paytda bir 
necha guruhlarga tegishli bo‘lishi ham mumkin. Masalan, kassa chiqim 
orderi kassir uchun isbotlovchi hujjat bo‘lsa, ayni paytda korxona 
rahbariyati uchun kassadan pul mablag‘larini berishga asos bo‘luvchi