Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

3
.
1.13. Жароҳатланиш кўрсаткичлари ва сабабларини
ўрганиш услублари
Ишлаб чиқаришда содир бўлган бахтсиз ҳодиса туфайли ишчи 
ўз меҳнат қобилиятини бир кун ва ундан ортиқ вақтга йўқотса 
ѐки асосий касбидан бошқа ишга ўтишига сабаб бўлса Н-1 
формали далолатнома тузилади. Н-1 формали далолатнома 
текшириш материаллари билан биргаликда бахтсиз ҳодиса рўй 
берган бошқармада 45 йил сақланиши керак. 
Оғир аҳволдаги, икки ѐки ундан ортиқ кишиларнинг гуруҳли 
ўлими билан тугаган бахтсиз ҳодисалар махсус текширилади. 
Агар бундай бахтсиз ҳодисалар содир бўлса, бошқарма раҳбари 

---

83 
дарҳол юқори ташкилотларга, меҳнат муҳофазаси бўйича техник 
инспекторга, маҳаллий прокуратурага хабар бериши лозим. 
Бахтсиз ҳодисаларни тўғри текшириш, уларни сабабларини 
ўрганиш ва баҳолаш жароҳатланишлар кўрсаткичларини 
аниқлаш орқали таҳлил қилиниши мумкин. Ишлаб чиқаришда 
рўй берган жароҳатланишларнинг ҳолатини характерловчи 
кўрсаткичларга қуйидагиларни киритиш мумкин: 
Маълумки, 
ишлаб 
чиқаришдаги 
жароҳатланишларни 
камайтириш учун уларнинг сабабларини тўғри аниқлаш ва 
атрофлича таҳлил қилиш зарур. Ишлаб чиқаришда юз берган 
бахтсиз ҳодисаларнинг сабабларини ўрганиш ва баҳолашни 
қуйидаги услублар орқали амалга ошириш мумкин:
Монографик усул
. Ушбу усул ҳар бир бахтсиз ҳодисани 
алоҳида чуқур таҳлил қилиш, унинг аниқ сабабларини ўрганишга 
асосланган. Бунда ишлаб чиқариш жараѐнида ишлатилган 
машина, механизмлар ва бошқа техник жиҳозларнинг механик 
ҳолати, ишлатиладиган материалларнинг таркиби, ҳаво ва 
сувнинг санитар-гигиеник ҳолати каби омиллар текширилиб 
ўрганилади. 
Статистик усулда
эса жароҳатланишларнинг сабаблари кенг 
масштабда, яъни туман, вилоят, вазирликлар, тармоқлар ва 
умуман Республика миқѐсида ўрганилади. У ташкилотлар ва 
корхоналарнинг бахтсиз ҳодисалар бўйича ҳисоботларини 
статистик қайта ишлаш ва таҳлил қилишга асосланган бўлиб, 
бахтсиз ҳодисаларни ишчиларни касби, ѐши, жинси, иш стажи 
каби кўрсаткичлар бўйича тақсимланишини ѐритади.