Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

3.1.17. Бахтсиз ҳодисалар туфайли юзага келувчи умумий 
 иқтисодий зарарни ҳисоблаш 
Ишлаб чиқаришда меҳнат муҳофазаси тадбирларининг ўз 
вақтида узлуксиз амалга оширилиб борилиши, соғлом ва хавфсиз 
меҳнат шароитини яратишга, ишчиларнинг иш унумдорлигини 
ошишига ва натижада бир ишчи ҳисобига ишлаб чиқариладиган 
маҳсулот миқдорини кўпайишига олиб келади. Аксинча, ишлаб 
чиқаришда меҳнат шароитига етарли эътибор бермаслик иш 
унумдорлигини пасайиб кетишига, хавфли ва зарарли омиллар 
таъсирининг 
кучайишига 
ва 
натижада 
турли 
хил 
жароҳатланишлар ва касб касалликларини келиб чиқишига сабаб 
бўлади.
Албатта ҳар бир бахтсиз ҳодиса, у қандай кўринишда 
бўлишидан қатъи назар ушбу корхонага катта иқтисодий, 
ижтимоий ва маънавий зарар етказади. 
Ташкилот ѐки корхонанинг бахтсиз ҳодисалар туфайли 
умумий иқтисодий зарарини қуйидагича аниқлашимиз мумкин: 
П
ж
 = 

 П
т
 + 

 П
к,
 
бу ерда 
П
ж
 
– жароҳатланишлар ва касб касалликлари 
туфайли юзага келган умумий зарар, сўм; 
П
к
– ѐмон иш шароити туфайли юзага келган касалликлар 
натижасида кўрилган зарар, сўм.
Ҳар бир жароҳатланиш туфайли юзага келган умумий зарар 
қуйидаги ташкил этувчилардан иборат бўлиши мумкин: 

---

93 
П
ж
= С
а
+ С
к
+С
их
+С
с
+С
кв
+С
т
+С
о
+. . . .+С
я,
 
бу ерда –
С