Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

 
 
 
 

---

302 
6.11. Ҳайвонот дунѐси муҳофазаси
Биосферанинг асосий қисми ҳисобланган ҳайвонот дунѐси 
ўсимликлар, қуѐш нури, таъсирида ҳосил қилган органик 
моддалар ва бир-бирлари билан озиқланиб моддаларнинг 
биологик айланиб юришида ва умуман, ерда модда айланишида 
муҳим роль ўйнайди. 
Ҳайвонларнинг табиатда моддалар ва энергиянинг биологик 
айланиб юришидаги ролига келганда шуни айтиш мумкинки, 
ҳайвонлар ландшафтда ўсимликлар органик моддаларини 
бирданига охирги маҳсулотига парчалашга қодир эмас. 
Ҳайвонлар ҳаѐти ўсимликларга боғлиқ бўлгани ҳолда, ўз 
навбатида ўсимликларга катта таъсир кўрсатади. Ўсимликлар 
орқали эса тупроқ типи, таркиби, структурасининг ташкил 
топишида катта роль ўйнайди. 
Масалан, 
тупроқларнинг 
ва 
уларнинг 
ҳосилдорлик 
даражасининг таркиб топиши маълум даражада ҳайвонларнинг 
(ѐмғир чувалчанги, чумоли, термитлар, умуртқали ер қазувчилар 
ва бошқалар) фаолияти билан боғлиқдир. Ҳайвонлар кўпгина 
ўсимликларнинг 
ривожланишида, 
шунингдек 
ўсимликлар 
турларининг таркиб топишида катта роль ўйнайди. Масалан, 
кўпчилик ўсимликлар фақат ҳашоратлар орқали чангланади. 
Ҳайвонлар биомассаси тирик мавжудотлар биомассасининг 2% 
ни ташкил қилишига қарамасдан улар биосферадаги модда 
алмашинуви ва турли жараѐнларда муҳим роль ўйнади. 
Биосферадаги аниқланган ҳайвон турларининг сони 1,5 млн.дан 
ошади. Ҳайвонларнинг 1 млн.дан ошиқ тури ҳашоратларга тўғри 
келади. Ҳайвонот олами инсон ҳаѐтида ҳам катта роль ўйнайди. 
Ҳайвонларнинг инсон ҳаѐтидаги енг катта аҳамияти иқтисодий 
хўжалик аҳамиятидир. Кишилар ўзларига керак бўлган жуда кўп 
хом ашѐ ва озиқ оват маҳсулотларини ҳайвонлардан олади. 
Бундан ташқари ѐввойи ҳайвонлар хонаки ҳайвонлар учун, 
уларнинг зотини яхшилаш ва янги зотлар етиштиришда манба 
ҳисобланади. Жуда кўп дори дармонлар ҳайвонлар ва уларнинг 
маҳсулотларидан олинади.