Quvasoy shahar xtb tasarrufidagi 10-umumiy o‘rta ta’lim maktabi Boshlang‘ich sinf o ‘qituvchisi Mirzaolimova Yorqinoyning Tabiatshunoslik fanidan

Quvasoy shahar XTB tasarrufidagi

10-umumiy o‘rta ta’lim maktabi

Boshlang‘ich sinf o ‘qituvchisi

Mirzaolimova Yorqinoyning

Tabiatshunoslik fanidan

“XARITA” mavzusida tayyorlagan

SLAYD

PREZENTATSIYASI

Mavzu: “XARITA”.

Maqsad:

1.O ‘quvchilarga mavzu yuzasidan keng qamrovli tushuncha berish. Xaritada butun dunyoning davlatlari suvlari, okean va dengizlari, yer osti va yer usti suvlari chizilganligi haqida tasavvurlar hosil qilish.

2. Xaritadagi davlatlarning nomlarini, poytaxtlari nomlarini va okeanlar joylashuvini ko‘rsatib tushuncha berish.

3. O ‘quvchilarning ijodiy fikrlash qobiliyatini o ‘stirish, ongi va dunyoqarashini kengaytirish, borliqqa muhabbat ruhida tarbiyalash.

Darsning turi: aralashgan.

Darsning uslubi: Interfaol, «Aqliy hujum», boshqotirmalar.

Darsning jihozi: Globus, xarita, okean, dengiz, yer osti suvlari tasvirlangan rasmlar, test topshiriqlari, boshqotirmalar.

Darsning borishi:

I.Tashkiliy qism.

Mashg'ulot quyidagi shior bilan boshlanadi:

«Biz - barkamol, o ‘ktam avlodmiz,

Kelajagi buyuk davlatmiz».

II.Uy vazifani so ‘rab, baholash.

O ‘tilgan - «Suvning xususiyatlari» mavzusi yuzasidan savol-javob qilaman.

1. Suv isiganda kengayadimi yoki siqiladimi?

2. Muz necha darajada eriydi?

3. Suv necha darajada qaynaydi?

4. Dunyo bo ‘yicha ichimlik suvi ko ‘p miqdorni tashkil etadimi?

III.O ‘tilgan mavzuni mustahkamlash.

«Aqliy hujum» usulidan foydalanaman.

1. Suv qayerlarda uchraydi?

(Okean, dengiz, yer ostida).

2. Daryolar qayerdan boshlanadi?

(Tog'lardan).

IV.Yangi mavzu bayoni:

O‘quvchilarga yangi mavzuni aytib, diqqatini o‘zimga tortaman.

Xarita Yer yuzasi, osmon jismlari yoki osmon gumbazining qog‘ozga kichraytirilib tushirilgan tasviridir.

Xarita Yer yuzasi, osmon jismlari yoki osmon gumbazining qog‘ozga kichraytirilib tushirilgan tasviridir.

Turli xalqlar o‘rtasida savdo aloqalarining o‘sishi, harbiy yurishlar va uzoq o‘lkalarga uyushtirilishi lozim bo‘lgan sayohatlar xaritalarning yaratilishiga sabab bo‘ldi. Miloddan avvalgi III asrda qadimgi yunon olimi Eratosfen birinchi bo‘lib Yer meridiani yoyi uzunligini hisoblab  chiqqan va yer yuzining xaritasini tuzgan.[1] Bu xaritada Janubiy Yevropa, Shimoliy Afrika va G‘arbiy Osiyo tasvirlangan.

Qadimgi yunon olimi Ptolemey, buyuk bobolarimiz Muhammad al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy va Mahmud Qoshg‘ariylar ham o‘z davrlari uchun muhim xaritalar yaratgan edilar. Xaritalar, odatda, tekis, bir sirt ustida, bir mintaqaning butun yoki bir qismining vakili sifatida tavsiflanadi. Xaritaning ishi xaritaning o'ziga xos xususiyatlarini ifodalovchi makon munosabatlarini tavsiflashdir. Muayyan narsalarni namoyish etishga urinayotgan turli xil xaritalar mavjud. Xaritalar siyosiy chegaralar, aholi, jismoniy xususiyatlar, tabiiy resurslar, yo'llar, iqlimi, balandligi ( topografiya ) va iqtisodiy faoliyat ko'rsatishi mumkin.

Xaritalar kartograflar tomonidan ishlab chiqariladi. Kartografiya xaritalarni o'rganish va xarita tuzish jarayonini nazarda tutadi. Xarita va xaritalarni tayyorlashda va ommaviy ishlab chiqarishda yordam berish uchun kompyuterlar va boshqa texnologiyalardan foydalanishning asosiy chizmalaridan rivojlanmoqda.

a) tasviriy xaritalar alohida voqea va hodisalarni tasvirlaydi. Masalan havo harorati, yog‘inlar va bosim xaritalari;

b) jamlama xaritalar ma’lum bir hodisaning hamma o‘lchamlari birga tasvirlanadi. Masalan, bitta xaritada shamol va bosimni tasvirlash mumkin:

v) yakuniy xaritalar bir - biri bilan o‘zaro bog‘langan hodisalar bir butun holda tasvirlanadi (iqlim mintaqalari xaritasi).

Tuzilishiga ko‘ra xaritalar 3 turga bo‘linadi:

V.Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Tez yomg'ir (sel).

2.Ko ‘rinishi olmos kabi.(muz).

3. Hayot manbai. (suv)

4. Okeanga tutashgan. (dengiz).

5. Toglardan boshlanadi. (irmoq)

6.Katta qozon, qopqog'I yo ‘q.(okean)

7. Ham salqin, ham sokin.(sohil).

8.Jo ‘shib shovqin solar .(daryo).

9.Hovlimizdan oqib otadi.(ariq).

Ikki guruhga bolinishgan o ‘quvchilarga boshqotirmalar beriladi:

O ‘quvchilar bilimini baholash.

VI. Uyga vazifa:

Mavzuni o ‘qish, savollarga javob yozish.

Suv havzalarining xaritasini, rasmini chizish.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!