Quritish jarayoni bo‘yicha umumiy tushunchalar

Xom ashyoni navlarga ajratish. Mevalarni qanchalik pishganligi, rangi, shakli, katta-kichikligiga qarab xillash – navlarga ajratish deb ataladi. Bu ishqor eritmasida ishlanadigan (blanshirovka qilinadi-gan) xom ashyoning, ayniqsa olxo‘ri va shaftolining ezilib ketmasligiga, eritmaning to‘g‘ri konsentratsiyasini tanlab olish va u bilan mevalarni po‘stidan ajratishga hamda oltingugurt bilan to‘g‘ri dudlashga yordam beradi. Jiddiy e’tibor berib navlarga ajratilsa bir xilda va sifatli mahsulot olish hamda barcha texnologik jarayonlarni maqsadga muvofiq ravishda amalga oshirish mumkin.

Xom ashyoni navlash bilan birga, ayni vaqtda konditsiyaga mos kelmagan-lari (chirigan, ezilgan, kasallik yoki hashoratlardan zararlanganlari) ajratib olinadi. Bu ish chetiga reyka qoqilgan stollarda bajariladi. Agar tasmali transportyor bo‘lsa ish yanada samarali bo‘ladi. Tasmani sekundiga 0,12-0,13 m tezlikda harakat qildirish kerak. Transportyorning har ikki tomonida xillash uchun tasmaning eni 0,8 m bo‘lishi lozim. Tasmaning uzunligi har bir ishchining bir smenada bajaradigan ish me’yoriga, ularning soniga va ish joyining kengligiga qarab belgilanadi. Agar qo‘shimcha ravishda o‘rnatiladigan, sathi 1,5 m li stollardan foydalanila-digan bo‘lsa, transportyor tasmasining uzunligi ham shunga yarasha uzaytiriladi.

Mevani katta-kichikligiga qarab qo‘lda yoki har xil konstruksiyali kalibrlash mashinalarida xillanadi. Mashina pog‘onali aylanma valikdan iborat. Uning diametrini o‘zgartirish mumkin. Valik bilan yonma-yon tasmali transportyor bor. Mevalar bunkerga solinadi, so‘ngra tasmali transportyor orqali valik atrofidan o‘tadi. Valik bilan transportyor tasmasi o‘rtasidagi teshiklariga kelib o‘z hajmiga yarasha teshikdan bunkerga tushib ketadi. Bunday mashina bir soatda 1400 kg olxo‘ri, 2000 kg olmani ajratadi. Mashina mahsulotni 5 xilga ajratib beradi va 2 kilovatt elektr quvvati sarflaydi. Valikli-tasmali mashinaning tuzilishi oddiy bo‘lib, uni ishlatish uchun yuqori malakali xodimlar

talab qilinmaydi.

Katta-kichikligi, rangi, etilish darajasiga qarab saralangan xom ashyo keyinchalik navlarga ajratiladi.

3.