Qurilishda menejment

Mahsulotning sotilishidan tushgan tushum
korxona tomonidan ishlab 
chiqarilgan mahsulotlar, bajarilgan ishlar, ko`rsatilgan xizmatlar uchun olinadigan 
pul mablag`larining hajmi. Bu korxona xarajatlarini qoplash va daromadlar ni 
shakllantirish mablag`larining asosiy manbaidir. Asosiy mahsulotni sotishdan 
tushgan tushumdan tashqari, korxona boshqa sotishlardan hamda sotishdan tashqari 
operatsiyalardan tushumlar olishi mumkin.
Tadbirkorlik faoliyati jarayonida moddiy ishlab chiqarish sohasida yaratilgan 
sof daromadni aks ettiruvchi foyda korxona faoliyatining eng muhim 
umumlashtirilgan ko`rsatkichi hisoblanadi. Tadbirkor hamma vaqt foyda olishni 
maqsad qilib qo`yadi, ammo hamma vaqt ham foyda ololmaydi. Agar tushum 
tannarxga teng bo`lsa, unda faqat mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining 
o`rnini qoplashga erishiladi. Tushumdan oshib ketuvchi xarajatlarda korxona salbiy 
moliyaviy natija ko`radi, bu uni murakkab moliyaviy ahvolga solib qo`yadi, 
bankrotlik ham istisno emas.
Mahsulotlarni sotishdan olingan foyda (zarar) qo`shimcha qiymat solig`i va 
aksizsiz mahsulot sotishdan tushgan tushum va mahsulotlar ning tannarxiga kiritilgan 
ishlab chiqarish va sotish xarajatlari o`rtasidagi farq sifatida aniqlanadi. Keltirilgan 
ta‘rifdan foyda korxonaning o`z mahsulotlari (ishlari, xizmatlari)ni talab va taklif 
asosida vujudga kelgan narxlar bo`yicha sotishdan hosil bo`lgan yalpi daromad 
hajmiga bog`liqligi ma‘lum bo`ladi.
Korxonaning yalpi daromadi
mahsulotlar (ishlar, xizmatlar)ni sotishdan 
tushgan tushumdan moddiy xarajatlarni chiqarib tashlagandan keyin ish haqi va 
foydani o`z ichiga oluvchi korxona sof mahsulotlaridan iboratdir. Bozor 

---

munosabatlari sharoitida korxona eng katta foyda olishga erisha olmasa, tovarlarni 
sotish va xizmatlar ko`rsatish bozorida o`z mavqeini mustahkam ushlab turish, 
raqobat sharoitida o`z ishlab chiqarishini dinamik rivojlanishini ta‘minlashga imkon 
beruvchi foyda hajmini olishga harakat qilishi kerak.
Quyidagi 8.4.3-jadvalda korxona foyda olishning tahlili berilgan.