Qurilishda menejment

 
3. 
Uz imkoniyatlarini optimal variantini tanlash.
 
Firmaning istikbolini tahlil kilishda asosiy tashki xavf-xatarlar, imkoniyatlar, 
―favkulotda‖ xolatlarni vujudga kelishi va ularni bartaraf etish imkoniyatlari xal 
etiladi. 
Birinchi bosqichda korxona ish yuritadigan bozorda tahlil kilinadi.Tahlil ikki 
tmonlama bo‘lib, bozor muxitidagi pozitiv va negativ xolatlar haqida uylash kerak 
bo‘ladi.Shuni xisobga olish kerakki, tadbirkorlikni rivojlantirish jaraenida bir 
muammoga ruxsat etilishi bilan boshkasi kelib chikadi. Extiyoj va xaridor xoxishi
uzgaradi, fan-texnikani yangi yutuklari joriy etiladi, ishlab chikarishning rivojlanish 
darajasi usadi, bozor va raqobatchilar strategiyasi uzgaradi, moliyaviy kiyinchiliklar 
tugiladi. Shuning uchun uz faoliyatini 1-5 yillarga bashorat kilishga xarakat kiladi. 
Ikkinchi bosqichda, korxonaning ichki imkoniyatlarini aniklash zarur. Bu 
urinda korxonani bozor muxitini uzgarishiga karab ishlab chikarishdagi, bozordagi, 
iktisodietdagi, boshkarishdagi, resurslardagi korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlari 
aniklanadi. Shular asosida maqsadga erishishdagi eng muxim vazifalari anikladandi. 
Bu bosqichda firmaning kaysi yunalishlarida ―raqobatchilik stretegiyasini 
takomillashtirib, firmani yalpi ish faoliyatini Qanday yaxshilash mumkin?‖ degan 
savolga javob topiladi. 
Uchinchi bosqichda uch muxim ko‘rsatkich tahlil kilinadi: 
1. 
Korxonani bozordagi urni; 
2. 
Tarmokka korxonani mosligi;
 
3. 
Ishlab chikarish dasturini assortiment tuzilishi.
 
Bu bosqichda firmaning turli faoliyat yunalishlari bilan istikbolini kiyoslash, 
tanlangan strategiyani amalga oshirishda turlim faoliyat yunalishlari buyicha prioritet 
va resurslarni taksimlash asosiy urin egallaydi. 
Redjalashtirishning kuyidagi turlari mavjud bo‘lib, ular: --
-uzok muddatli rejalashtirish; 
-urta muddatli rejalashtirish; 
-kiska muddatli rejalashtirishdir. 
Korxona faoliyatini rejalashtirishda muxim maqsad bo‘lib, tovarlarni sotish 
xajmi, foyda va bozordagi ulush hisoblanadi. 
Uzok muddatli rejalashtirish 3 yoki 5 yillik muddatni uz ichiga oladi. Dunyo 
amalietida uzok muddatli rejalashtirish keng kullaniladi. Xorijda, masalan, 
Yaponiyada yirik korporatsiyalarning 70 - 80% uzok muddatli rejalashtirishdan 
foydalaniladi. Uzok muddatli rejalashtirish uz ichiga urta va kiska muddatli 
rejalashtirishni xam oladi. Uzok muddatli rejalashtirishda ―maxsulot-bozor‖ yangi 
strategiyalari ishlab chikiladi. ―Maxsulot bozor‖ yangi strategiyasini axtarish uz 
ichiga yangi ishlab chikarishni rivojlanish imkoniyatlari tahlilini, vertikal 

---

integratsiyalarni, xorijiy filiallarni tashkil etishni uz ichiga oladi. Ushbu bosqichda 
ishlab chikarishni kengaytirish va xarajatlarni kamaytirish variantlari uraganiladi. 
Urta muddatli rejalar, odatda 2 yoki 3 yillarga tuziladi. Urta muddatli 
rejalashtirishda rakiblarni ko‘rash strategiyalarni uzgarishi va nomenklaturani 
uzgarishi natijasida xar bir maxsulot guruxi uchun rejalar tuziladi. 
O‘rta muddatli rejalarni Qabul kilish jaraeni uch bosqichni uz ichiga oladi: 

uzining maxsus ma‘lumotlari asosida uz ishini bashorat kilish; 

bashoratlar solishtiriladi; 

korxona rahbariyati uz ishini umumiy kurinishini ishlab chikaradi va yukori 
tashkilotga beriladi. 
Qisqa muddatli rejalashtirish 1 yilga, yarim yilga, oylarga muljallangan 
bo‘ladi. Kiska muddatli rejalar 1 yilga ishlab chikarish xajmin, foydani 
rejalashtirishni uz ichiga oladi. 
Byudjetlar rejalashtirish tizimining muxim vositasi bo‘lib hisoblanadi. Byudjet 
uz kurinishicha xarajatlar va daromadlar rejasini ko‘rsatib beradi. Byudjet Qiymat va 
natural kurinishda bo‘lishi mumkin. 
Byudjetning ikki turini ajratib ko‘rsatish mumkin: 
-kapital xarajatlari byudjeti; 
-joriy operatsiyalar byudjeti. 
Kapital xarajatlar byudjeti uzok muddatli rejalashtirishni baxolash va nazorat 
kilish uchun ishlatiladi. 
Joriy operatsiyalar byudjeti xar kungi ishlab chikarish va sotish faoliyatini 
rejalashtirish va nazorat kilish uchun ishlatiladi.