Qurilishda menejment

 
1. Marketingning maqsadi va funksiyalari.Tadbirkorlikni rivojlantirish va 
marketingning ahamiyati 
Klassik iqtisodiy nazariyotchilar jamiyat boyliklari (er, kapital va mexnat) 
ichidan eng muximi - tadbirkorlik faoliyatiga aloxida e‘tibor berganlar. Chunki 
tadbirkorlik va marketing bir biri bilan chambarchas boglik xamda uygunlashgan 
tushunchalardir. 
Tadbirkorlik (biznes)- iqtisodiy faoliyat bo‘lib, ma‘lum bir ishni yoki xunarni 
foyda olish maqsadida tashkil kila bilish va uddalay olish demakdir. 
Kupchilik Evropa mamlakatlari va Yaponiyada kichik va urta korxonalarning 
davlat byudjetiga kushaetgan xissalari 70 foizgacha, iste‘mol tovarlari va xizmatlar 
bozorini tulgazishda esa undan xam kuprok. Buning asosiy sababi, kichik va urta 
korxonalarning uta tashabbuskorlik bilan, bozordagi xar Qanday uzgarishlarga tezda 
moslashish xususiyatlaridir. 
Respublikamizda xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish buyicha birmuncha 
ishlar amalga oshirilmokda. 
―O‘zbekiston Respublikasida tadbirkorlik faoliyati to‘g‘risida‖ Qonun, 
Prezidentimiz I.A.Karimovning bir necha farmonlari va Vazirlar Maxkamasining 
Qarorlari Qabul kilindi. Shu jumladan, 26 iyul 1995 yilda, Vazirlar Maxkamasi 
―Xususiy tadbirkorlikni va kichik biznesni Qo‘llab-Quvvatlash fondi (Biznes fond) 
tashkil etish xamda uning faoliyati masalalari to‘g‘risida‖ Qaror Qabul kildi.
Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatida qaror qabul qilish va 
uni ishlab chiqishda kichik biznes va tadbirkorlikning samarali vositasi 
hamda asosi bo`lib marketing hisoblanadi hamda kichik biznes va 
tadbirkorlik faoliyatini boshqarish tizimida, uni tashkil etishda, 
rejalashtirish va nazorat qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. «Ay-si-ay» 
konserni boshqaruvi raisi Djon harvi Djons kichik biznes va tadbirkorlikda 

---

marketingni o`rnini tavsiflab shunday deydi, ya‘ni «Marketing kichik 
biznes va tadbirkorlikning tayanch omilidir. Bu nafaqat yoqilg`i, balki 
kema komandasidir»
15
.
Marketing elementlarining paydo XVII asrning o`rtalariga borib 
taqaladi. Bu davrgacha tovarlarni natural ayirboshlashning turli shakllari 
paydo bo`ladi, keyinchalik marketing faoliyatining birinchi elementlari, 
ya‘ni reklama, narx, sotish kabilarning rivojlanishi kuzatildi.
Marketing tushunchasi bozor sohasini har qanday faoliyati bilan 
bog`liqdir, shu bois marketing so`zini tarjimasi va kelib chiqishi keltiriladi 
(ing. Market bozor, ing faol, faoliyat, harakat ma‘nosini anglatadi).
Marketing nafaqat falsafa, fikrlash tarzi va iqtisodiy tafakkur 
yo`nalishi, ammo ayrim firma, kompaniya, tarmoq va butun iqtisodiyot 
bo`yicha amaliyot faoliyati hamdir.
Talab bilan taklifning o`zaro ta‘siri alohida shaxslar yoki guruhning 
xohish-ehtiyojlarini uzluksiz qondirish jarayoni hisoblanadi. Bu jarayon 
o`z navbatida shunday ijtimoiy-i qtisodiy kategoriyalarning o`zaro 
ta‘siriga asoslanadi, ya‘ni ularga muhtojlik, ehtiyoj (xohish), talab, xarid 
qilish (ayirboshlash, bitim) va aniq tovar va xizmatlarning iste‘moli 
(ishlatilishi) kiradi.
Bu tushunchalar marketing tushunchasi, mohiyatini aniqlashga 
imkon beradi.
Quyida marketingning asosiy kategoriyalari berilgan (4.1.1-rasm).
Muhtojlik kishining biror-bir narsa etishmasligini his etishidir.
Ehtiyoj individ shaxsning madaniy darajasiga asosan maxsus shaklga 
muhtojlikdir.
Talab xarid quvvatiga ega ehtiyoj. 
Talab mavjud, potensial hamda xohish talabga bo`linadi.