Qurilishda axborot texnologiyalari laboratoriya ishi

Alohida tugunlarni tarmoqda ulash usullari tarmoq topologiyasi deyiladi. Odatda uchta topologiya qo'llaniladi:

• Umumiy shina. Bu holda lokal tarmoqdagi barcha kompyuterlar bitta aloqa chizig'iga parallel bog'lanadi. Bunday shinalarni boshqarish ham alohida, ham markazlashgan bo'lishi mumkin. Markazlashgan boshqaruvda tarmoqqa maxsus kompyuter-server ulanadi, uning vazifasi tarmoqda axborotni uzatishni boshqarishdir. Alohida boshqaruvda hamma kompyuterlar bir xil maqomga ega, ular mustaqil ma'lumotlarni uzatish imkoniyatiga ega.
• Halqa. Bu holatda barcha kompyuterlar yopiq halqasimon, ketma-ket bog'lanadilar. Bunda xabar birin-ketin kompyuterdan-kompyuterga uzatiladi. Xabarni uzatgan kompyuter yana o'sha xabarni qayta qabul qilmaguncha, jarayon davom etaveradi.
• Yulduzcha. Yulduzcha topologiyaga ega tarmoqlar markaziy tugunga ega (kommutator yoki kontsentrator). Mazkur markaziy tugunga barcha qolgan kompyuterlar ulanadi. Dastlab uzatilgan xabar ana shu qurilmaga kelib tushadi, so‘ng boshqa kompyuterlarga uzatiladi.

Umumiy shina (bus), bunda hamma kompyuterlar bir aloqa liniyasiga parallel ulanadi va har bir kompyuterdan axborot bir vaqtda hamma qolgan kompyuterlarga uzatiladi (1-rasm);

(star),
bunda
Yulduz
kompyuterlar
bitta
ulanadi, shu bilan
markaziy kompyuterga chetda
birga har biri o'zining alohida
qolgan
aloqa
liniyalaridan foydalanadi (2-rasm);
Halqa (ring), bunda har bir kompyuter axborotni har doim faqat bitta zanjirda kelayotgan kompyuterga uzatadi, axborotni esa faqat zanjirdagi oldinda kelayotgan kompyuterdan oladi va bu zanjir “halqa” bo'lib birlashgan
(3-rasm).
Aralash topologiya. Odatda uncha katta bo‘lmagan tarmoqlar topologiyasi – umumiy shina, halqa yoki yulduzli kabi tipik topologiyalardan biri ko‘rinishida bo‘ladi. Katta tarmoqlardagi kompьyuterlarni birlashtirishda ixtiyoriy ko‘rinishdagi bog‘lanishlar yuzaga kelishi mumkin. Ammo bunda ham tarmoqlarning shunday qismlarini ko‘rsatish mumkin bo‘ladiki (ya’ni tarmoq osti tarmoklarini) ular yuqorida ko‘rib o‘tilgan topologiyalardan biriga o‘xshash bo‘ladi. Shuning uchun bunday tarmoqlar aralash topologiyali tarmoqlar deb ataladi
Aralash topologiya
Bo‘lim tarmog‘i