Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti muhandislik qurilish infrastrukturasi fakulteti

Sovutkich СMЦ–28: Mahsuldorligi –5000 t/sutka Yuzasi–175,6 m2. Kengligi –– 4,48 m. Massasi – 800 t.
1
6	Sharli tegirmon MMS –70 –23. ―Gidrofol‖ Mahsuldorligi 200 t/soat; Ishchi kamerasi 25.3 m3 Ichki diametri 7000 mm; Uzunligi 2300 mm; Aylanish chastotasi 400 ay/min; Elektr dvigatel quvvati 1000 kVt.	1
7	Nasos TA –28 ( tayyor mahsulotni qoplarga jo‘natish): Maxsuldorligi 40 t/soat	4

Sex ishchilari ro’yxati.
1.7-jadval.

№	Mutaxassislik	1-navbatda	2-navbatda	3-navbatda	Umumiy
Maydalash sexi uchun
1	Sex boshlig’i	1	-	-	1
2	Muxandis texnolog	1	1	-	2
3	Navbatchi muxandis	1	1	-	2
4	Kata master	1	1	-	2
5	Elektrik	1	1	-	2
6	Santexnik	1	1	-	2
7	Lobarant	1	1	-	2
8	Mexanik	1	1	-	2
9	Ishchilar	4	3	-	7
Kuydirish sexi uchun
1	Sex boshlig’i	1	-	-	1
2	Muxandis texnolog	1	1	1	3
3	Lobarant	1	1	1	3
4	Mexanik	1	1	1	3
5	Slesar	1	1	1	3
6	Yordamchi ishchilar	4	4	4	12
Tuyish sexi uchun
1	Sex boshlig’i	1	1	-	2
2	Muxandis texnolog	1	1	-	2
3	Lobarant	1	1	-	2
4	Yordamchi ishchilar	3	3	-	6

Korxona raxbariyati
1.7-jadval.

1	Korxona raxbari	1	-	-	1
2	Bosh muxandis	1	-	-	1
3	Bosh xisobchi	1	-	-	1
4	Sex boshliqlari	3	-	-	3

2.XISOBIY QISM.

2. Egiluvchi va siqiluvchi temir beton elementlari haqida umumiy ma'lumotlarEgiluvchi temirbeton elementlarga plitalar va to'sinlar kiradi.

Ular aloxida xolda yoki murakkab konstrukciya va inshootlar tarkibida bo'lishi mumkin., Plitalar. Plitalar deb, qalinligi (h), kengligi (b) va uzunligidan (l) bir necha marta kichik bo'lgan yassi elementlarga aytiladi. Konstrukciyalarda yahlit plitalarning qalinligi 50…100 mm qabul qilinadi. Yig'ma plitalarning qalinliklari esa ancha kam qabul qilinadi va 25…50 mm ni tashkil etadi.Plitalar payvandlangan yoki bog'lanadigan to'rlar bilan armaturalanadi. Plitalar armaturalari ishchi styerjinining diametrlari 3…12 mm qabul qilinadi. Konstruktiv talablar bo'yicha qabul qilinadigan taqsimlovchi styerjenlarning diametrlari 3…8 mm qabul qilinadi. Plitalardagi ishchi armaturalar bo'ylama yoki ko'ndalang joylashtirilishi mumkin. Plitalarni armaturalash uchun bo'ylama armaturalarning kesim yuzalari xisob bo'yicha aniqlanadi. Ishchi armatura styerjenlarining orasidagi masofalar 200 mm dan oshmasligi talab etiladi. Taqsimlovchi styerjenlar orasidagi masofalar esa 300 mm dan oshmasligi talab etiladi. Konstruktiv talablar bo'yicha qo'yiladigan armatura ko'ndalang kesim yuzasi ishchi armaturalar kesim yuzasining 10%dan kam bo'lmasligi kyerak. To'sinlar. To'sinlar deb, uzunligi ko'ndalang kesim o'lchamlaridan bir necha marta katta bo'lgan elementlarga aytiladi. Bo'ylama armaturasi oldindan taranglashtirilmaydigan temirbeton to'sinlarning ko'ndalang kesimlari to'g'ri burchak, tavr, qo'shtavr va trapeciya ko'rinishida bo'lishi mumkin. Armaturasi oldindan taranglashtiriladigan to'sinlarning ko'ndalang kesimlari tavr yoki qo'shtavr shaklilarda qabul qilinadi. Ta'sir qiladigan yuk miqdoriga bog'liq ravishda to'sinlarning balandligi uzunligining l/8 … l/15 qismiga teng qilib olinishi mumkin. Armaturasi oldindan taranglashtiriladigan to'sinlarning balandliklari uzunligining l/25 qismiga teng bo'lishi mumkin. To'sinlar ko'ndalang kesimi balandligi 500 mm gacha 50 mm ga karra etib, 500 mm dan katta bo'lganda esa 100 mm ga karra etib tayinlanadi. To'sinlaning eni (0,3……0,5) h deb qabul qilinadi.To'sinlar payvandlangan yoki bog'lanadigan sinchlar bilan armaturalanadi. Payvandlanadigan sinchlarda bo'ylama ishchi va konstruktiv armaturalar ko'ndalang armaturalar bilan payvand yordamida birlashtiriladi. Bog'lanadigan sinchlarda bo'ylama ishchi va konstruktiv armaturalar ko'ndalang armaturalar bilan sim yordamida bog'lab birlashtiriladi. To'sinlarni payvandlangan va bog'lanadigan armatura sinchlari bilan armaturalash
3.1 rasmda ko'rsatilgan.
To'sinlarda bo'ylama ishchi va montaj armaturalarning diametrlari 12 mm dan kam qabul qilinmaydi. Yig'ma to'sinlarni armaturalash uchun ishlatiladigan armaturali sinchlarda konstruktiv xamda montaj armaturalar uchun eng kichik diametrdagi strejnlarni ishlatish tavsiya etiladi. Imkoni boricha bo'ylama ishchi armaturalar uchun bir hil diametrli styerjenlarni qo'llash maqsadga muvofiq xisoblanadi. Engil betondan tayyorlanadigangan konstrukciyalar uchun diametri 18 mm gacha styerjenlarini bo'lgan armatura styerqo'llash mumkin. ishchi Bo'ylama armaturalar to'sinlar ko'ndalang kesimining eni bo'yicha bir me'yorda bir yoki ikki va undan ortiq qator qilib joylashtiriladi. Elementlar ko'ndalang kesimining o'lchov va qolipi ko'rinishi, shuningdek styerjenlararo minimal masofa va betonning talab qilinadigan ximoya qatlami armatura joylashishiga ta'sir qiladigan asosiy faktorlardir. Betonni joylashtirish qulay bo'lishi uchun aloxida styerjenlar oralig'i styerjenlar eng katta diametridan kichik bo'lmagan xolda pastki armatura uchun 25 mm dan kam, yuqorigi armaturalar uchun 30 mm dan kam bo'lmasligi kyerak.
Orayopma panellarni tayyorlashda og'ir betonli plitalarning minimal qalinligi bo'shliqli panellarda 20-35 mm; qovurg'ali panellarda siqilgan zonada 50-60 mm cho'zilgan zonada 35-40 mm belgilanadi.
Bo'ylama va ko'ndalang qovurg'alari bo'lgan qovurg'ali panellarda plita ikki yo'nalishda ishlashi mumkin. Bunday xolatda plitaning minimal qalinligi 30 mm ga, qovurg'aning minimal qalinligi 35-45 mm ga teng bo'lishi mumkin.
Panellarning eni va uzunligi bino to'rining joylashishi va zavod tehnologiyasini xisobga olgan xolda belgilanadi. Sanoat binolarida panellar eni 1200-1500 va 3000 mm, ba'zan 2000 mm ni tashkil qiladi. Yig'ma elementlarni eni 1000, 750 va 500 mm ga ega. Plitalar oralig'i 3, 6, 9 va 12 m. Uy – joy qurilishida panellar eni 800 dan 2400 mm, 200 m oraliqda; panellar uzunligi 40 sm oraliqdagi gradaciya bilan 2,8 m dan 6,4 m ga teng. G'ishtli yuk ko'taruvchi tashqi devorga yig'ma panel tayanganda yirik blok yoki engil beton panellarning konstruktiv uzunligi 100 – 140 mm ga kamroq qabul qilinadi

Yig'ma panelda ko'ndalang kuch Q va egilish kuchi M ni xisobiy qiymati bir oraliqli erkin tayangan yoki qisman maxkamlangan egiluvchan elementlardagi kabi aniqlanadi. Yig'ma panellarni ikki tomoni nim to'sinlarga tayanganda xisobiy oraliq l0 ni tayanch o'qlari orasidagi masofadan yuqori bog'ich enining yarmini l0=lp-b/2 olib tashlanganiga teng deb qabul qilinadi. Panellarni bir tomonlama nim to'singa, boshqa tomoni devorga tayanganda xisobiy oraliq yig'ma panel uzunligidan xar tomondan tayanch yarmini olib tashlanganiga teng deb qabul qilinadi
Yig'ma panellarni konstrukciyalashda zaruriyatlar:
tayyorlash tehnologiyasi talablarini xisobga olish va yig'ma temir-beton konstrukciyalar unifikaciyasi; tutish joylarda kesishgan yuzalarni qolipdan tekis ko'chirishda qo'llash uchun qovurg'aning qiya yon bag'ri ;
plitada betonning saqlanish qobig'i 10 mm, qovurg'alarda – 15-20 mmdan qovurg'aning balandligidan oshmasligi kerak;
loyixalashda payvandlanadigan karkaslar va to'rlarni konstruktiv va tehnologik talablarga rioya qilgan xolda karkas va to'rlarning ishchi armaturalarni joylashtirish , qabul qilingan xisob shartlariga mos kelishi kerak.

Temir-beton konstrukciyalarda barcha siqilgan elementlar nomarkaziy siqilgan elementlar sifatida xisoblanadi. Bu shu bilan izoxlanadiki, siquvchi kuchlarning qo'yilishidagi faktni ekscentrisitet (e=M/N) dan tashqari temir-beton konstrukciyalarni ishlab chiqarishda elementlar ko'ndalang kesimlarining loyixaviy o'lchamlaridan og'ish xollari bo'lganligi tufayli ularning geometrik formalari to'liq bajarilmasligi xamda betonning bir jinsli bo'lmaganligi sababli kesimning geometrik va fizik og'irlik markazlari bir-biriga mos tushmasligi oqibatida yana qo'shimcha ekscentrisitet xosil bo'ladi va shuning uchun xisoblashda ea extimoliy ekscentrisitet qabul qilinadi (kiritiladi).

Umumiy ekscentrisitet qo'yidagi formula bo'yicha topiladi: e0=e ea. Siquvchi kuch element o'qi bo'yicha qo'yilgan xolda (e=M/N=0) faqat extimoliy ekscentrisitet e0=ea qabul qilinadi (xisobga olinadi) va ushbu elementni shartli ravishda markaziy siqilgan element deb qarash mumkin bo'ladi.
Bunday elementlarga bino va inshootlardagi oraliq kolonnalar, tugunlarga ta'sir qiladigan yuklar bo'lmagan xollarda fyermalarning ustki (yuqori) belbog'lari (poyaslari), siqilgan ustunlar va fyermalarning raskoslarini misol tariqasida keltirish mumkin.
e0=ea bo'lganda, ya'ni markaziy siqilishda kolonna va ustunlarning ko'ndalang kesimlari odatda kvadrat ba'zan to'g'ri burchakli to'rtburchak shaklida qabul qilinadi. Ekscentrisitet ancha sezilarli (kattaroq) bo'lgan xollarda kolonnalarning ko'ndalang kesimlari to'g'ri burchakli to'rtburchak shaklida qabul qilinadi, bunda ko'ndalang kesimning katta tomoni ekscentrisitet joylashishiga qarab yo'naltiriladi, shu bilan bir qatorda ko'ndalang kesimlarning shakllari qo'shtavr va tavr shaklida bo'lishi mumkin. Standartlashtirish maqsadida kolonnalarning kesimlarining o'lchamlari 50
mm ga karrali qilib belgilanadi. Turar uy-joy va jamoat binolari uchun mo'ljallangan kolonnalar ko'ndalang kesimlarining minimal o'lchamlari 200h200 mm, sanoat binolari uchun mo'ljallangan kolonnalar ko'ndalang kesimlarining minimal o'lchamlari 300h300 mm, quyma (monolit) kolonnalarning ko'ndalang kesimlarining minimal o'lchamlari 250 mm dan kam bo'lmasligi talab etiladi. Kolonnalar tayyorlash uchun siqilish bo'yicha mustaxkamligi V15 dan kam bo'lmasligi, kuchli yuklangan kolonnalar uchun esa siqilish bo'yicha mustaxkamligi V25 dan kam bo'lmagan beton qabul qilinadi. Kolonnalarni armaturalashda bo'ylama styerjenlarning diametri 12 mm dan kam bo'lmasligi lozim, A-III yoki A-II klassdagi armaturalar, ko'ndalang styerjenlar sifatida esa A-I, A-II, A-III klassdagi armatura yoki V-I klassdagi sovuq xolatda tortilgan sim qo'llaniladi (6-rasm).
Nomarkaziy siqilgan kolonnalarni loyixalashda qo'yida ta'kidlangan talablarga rioya qilish taqozo etiladi:
kolonnalarning ko'ndalang kesim o'lchamlari shunday bo'lishi lozimki, ularning egiluvchanligi l0/i istalgan (xar qanday) yo'nalishda 120 dan oshmasligi lozim, ikkinchi darajali siqilgan elementlar uchun esa l0/i ≤200, shart bajarilishi talab etiladi; bo'ylama qo'yilgan armatura ko'ndalang kesim yuzasi S va S' ning minimal qiymati qo'yida ko'rsatilgan qiymatlardan iborat bo'lishi taqozo etiladi, %:

elementlar	l0/i<17	…………………….	0,05
-//- -//-	17≤l0/i≤35	…………………….	0,1
-//- -//-	350/i≤83	…………………….	0,2
-//- -//-	l0/i>83	…………………….	0,25

betonning ximoya qatlamining qalinligi bo'ylama armaturaning diametridan yoki 20 mm dan kam bo'lmasligi lozim, bikr karkasli kolonnalarda bo'ylama styerjenlar sifatida tasmali, burchakli va fasonli po'lat qo'llanilganda betonning ximoya qatlami 50 mm dan kam bo'lmasligi talab etiladi;

Beton quyilayotganda vyertikal joylashgan armaturalarning joylashish oralig'i 50 mm dan kam bo'lmasligi, agar armaturalar bo'ylama yoki qiya yo'nalishda bo'lsa, ularning joylashish oralig'i pastki armatura uchun 25 mm va yuqorida joylashadigan armatura uchun esa 30 mm dan kam bo'lmasligi kyerak; bundan tashqari barcha xolatda bu masofa eng yirik styerjen diametridan kam bo'lmasligi kyerak;
Ko'ndalang styerjenlar yoki homutlar xech qanday xisoblashlarsiz o'rnatiladi (qo'yiladi), lekin me'yoriy ko'rsatmalarga rioya qilinadi: agar kolonna ko'ndalang kesimining o'lchamlari 400h400 mm (kolonna qirralari orasidagi tomonlar 400 mm) va bo'ylama armaturalar soni to'rtta bo'lganda yassi karkaslar qo'shimcha styerjenlarsiz yoki bittalik homutlar bilan loyixalanadi (6-rasm, a, v);
Agar kolonna qirralari orasidagi tomonlar 400 mm dan ortiq bo'lsa yoki bitta tomondan (qirrada) bo'ylama armaturalarning soni to'rtadan ortiq bo'lsa, qo'shimcha konstruktiv ko'ndalang styerjenlar kiritiladi yoki ikkitalik homutlar o'rnatiladi (6-rasm, b, g, d, e); ikkitalik homutlar o'rniga birlashtiruvchi shpil'kalarning qo'yilishi xam tavsiya etiladi (6-rasm, j); homutlarning egilishlari element qirrasining eni bo'yicha 400 mm dan ortiq bo'lmagan masofada qo'yiladi.
Siqilish paytida ko'ndalang styerjenlarning tashqi yon tomonlarga egilib (shishib) chiqib ketmasligining oldini olish maqsadida ko'ndalang styerjenlar (homutlar)ning orasidagi masofa bog'langan karkaslarda 15d dan ortiq bo'lmagan oraliqda olinadi va payvandlangan karkaslarda esa ko'ndalang styerjenlar (homutlar) oralig'i 20d dan yoki 500 mm dan ortiq bo'lmagan masofada olinadi, bu yerda d- bo'ylama siqilgan armaturaning eng kichik diametri.
Bo'ylama armaturalarning qo'yilish yuzasi 3% dan ortiq bo'lsa, homutlar 10d va ≤300 mm shartga muvofiq o'rnatiladi.

Yakka armatura bilan armaturalangan to’g’ri burchak kesimli egiluvchan elementlarni hisoblash uchun ma’lumotlar

0,01	10	0,995	0,01	0,36	1,84	0,82	0,295
0,02	7,12	0,99	0,02	0,37	1,82	0,815	0,301
0,03	5,82	0,985	0,03	0,38	1,8	0,81	0,309
0,04	5,05	0,98	0,039	0,39	1,78	0,805	0,314
0,05	4,53	0,975	0,048	0,4	1,77	0,8	0,32
0,06	4,15	0,97	0,058	0,41	1,75	0,795	0,326
0,07	3,85	0,965	0,067	0,42	1,74	0,79	0,332