Qurilish mexanikasiga kirish

W = 3D - 2SH – S _T. (3.2)
Sharnirlar va sterjenlardan tashkil topgan sistemalarning, ya’ni fermalarning erkinlik darajasi esa quyidagi formula yordamida aniqlanadi:


W = 2T - S – S_T, (3.3)
bu erda: T - ferma tugunlarining soni;
S - ferma ichki sterjenlarining soni;
S_T - tayanch sterjenlarining soni.
Tayanch sterjenlariga ega bo‘lmagan sistemalarning erkinlik darajasi shu inshootning o‘zgaruvchanligiga teng bo‘lib, quyidagi munosabat orqali aniqlanadi:
U = W - 3 = 3D - 2SH - 3. (3.4)
Sharnirlar va sterjenlardan tashkil topgan sistemalar (fermalar) uchun:
U = 2T - S – 3. (3.5)
1. Agarda W > 0 yoki U > 0 bo‘lsa, sistema geometrik o‘zgaruvchan bo‘lib, etarli bog‘lanishlarga ega emas. Bunday sistemalar mexanizm deyiladi (2.6-rasm, a).
2. Agarda W = 0, U = 0 bo‘lsa, sistema etarli (minimum) bog‘lanishlarga ega bo‘lib, geometrik o‘zgarmas bo‘lishi mumkin (2.6-rasm, b).
3. Agarda W < 0, U < 0 bo‘lsa, sistema ortiqcha bog‘lanishlarga ega bo‘ladi. Ortiqcha bog‘lanishlar soni quyidagicha aniqlanadi (2.6-rasm, v):
S_A = - W = C_T + 2SH - 3D, (3.6)

bu erda S_A – ortiqcha bog‘lanishlar soni bo‘lib, sistema statik noaniqlik darajasini ham ifodalaydi.

W 0 yoki U 0 shartlarga analitik shart deyilib, inshootlarni geometrik o‘zgarmas va qo‘zg‘almas bo‘lishi uchun ular zaruriy shart bo‘lib, etarli shart emasdir. Masalan, 3.4-rasm, b da tasvirlangan balkaning erkinlik darajasi W = 3×1-2×0-3=0 bo‘lsa ham geometrik o‘zgaruvchandir, chunki bu erda balka geometrik o‘zgarmasligining zaruriy sharti bajarilgani bilan etarli sharti bajarilmaydi, u uchta o‘zaro parallel sharnirli qo‘zg‘aluvchan tayanchlarga maxkamlangan bo‘lib, gorizontal yo‘nalishda harakatga kelishi mumkin.
Demak, inshootlarni haqiqatan ham geometrik o‘zgarmas va qo‘zg‘almas ekanligini aniqlash uchun ularning tuzilishini ham tahlil qilish zarur.