Qurilish materiallari va konstruksiyalari

Tayanch so’zlar: sterjenli elementlar, tekis elementlar, hajmiy-fazoviy tekis elementlar, hajmiy-fazoviy, ochiq yoki yopiq stvolli hajmiy bloklar, yopiq qobiqlar, karkassiz konstruktiv tizim, karkasli konstruktiv tizim, hajmiy-blokli konstruktiv tizim, stvolli konstruktiv tizim, qobiqli konstruktiv tizim.

Har qanday mo’ljallanishga ega bo’lgan va qurilishi amalga oshiriladigan binolarning konstruksiyalarini tanlab olish va loyihalash ishlarini amalga oshirishda asosiy etibor uning konstruktiv tizimlari va konstruktiv sxemalarini tanlab olishga qaratiladi.

Konstruktiv tizim – bu, binoga beriladigan barcha yuk va tasirlarlarni o’ziga qabul qilib, binoning mustahkamligi, fazoviy bikrligi va turg’unligini taminlovchi tik va bo’ylama yo’nalishda ishlovchi konstruksiyalarining o’zaro birgalikda ishlash majmuidir. Qo’llaniladigan tik yo’nalishdagi yuk ko’taruv konstrukiyasining turiga qarab fuqaro binolarini loyihalash va qurilish ishlarini amalga oshirishda quyida keltiriladigan asosiy konstruktiv tizimlar (AKT) qabul qilingan:

• 
  karkassiz (yuk ko’taruvchi devorlar bilan);
  
• 
  karkasli;
  
• 
  hajmiy-blokli;
  
• 
  stvolli;
  
• 
  qobiqli.
  

a) b) v)

g) d)

Rasm. Fuqaro binolarini loyihalashda qo’llaniladigan asosiy konstruktiv tizimlar. a)-karkassiz (devorli); b)-karkasli; v)-stvolli; g)-qobiqli; d)-hajmiy-blokli.

Fuqaro binolarini loyihalashda konstruktiv tizimlar loyihalanadigan binoning hajmiy-rejali yechimlari, memoriy-badiiy va iqtisodiy talablardan kelib chiqib tanlab olinadi.

1. 
   Karkassiz konstruktiv tizim asosiy hollarda turar joy binolari va namunaviy loyihalarga ega bo’lgan jamoat binolari uchun xos sanaladi.
   
2. 
   Karkasli (to’liq karkasli, yarim karkassli, karkas-bog’lamli) tizimdan foydalanish yirik va yuqori qavatlarga ega jamoat binolari uchun xos bo’lib, ushbu tizimdan foydalanish hajmiy-rejali yechimlarda tez o’zgaruvchanlik (rekonstruksiyalash) talablari qo’yiladigan binolarda samarali yechimlarga ega sanaladi.
   
3.