Qurilish materiallari va konstruksiyalari

13.14. MA’RUZA:
Mavzu: Asbob uskunalarni o’rnatish va montaj qilish.
Reja:
1.Sexlarda asbob-uskunalarni o‘rnatish va montaj qilish.
2.Montajdan so‘ng, asbob-uskunalarni mahkamlash va sinash.
3.Montaj kilingan mashinalarni yuksiz va yuk bilan sinash, ekspluatatsiyaga topshirish.


Tayanch iboralar: texnologik liniya, montaj, loyixa, operatsiya, sikl, operatsiya, transport, asbob-uskuna, mashina, stanina, tayanch-fundament, yuksiz (xolostoy) va yuk bilan sinash.

Kurilish korxonalarini kurishda, yoki mavjud korxonalarni rekonstruksiya kilish jarayonida uskunalarni montaj kilish zaruriyati paydo buladi. Montajning sifatli bulishi uskunalarning ekspluatatsiyasining samaradorligini belgilaydi.korxonalarda mashina va uskunalarni montaj kilish, urnatish QURILISh ME'YO RIY QOIDALARI talablaridan kelib chikkan xolda amalga oshiriladi.

Qurilish materiallari, buyumlari ishlab chikaruvchi korxonalarga asbob-uskunalar, jixozlar va mashinalar korxonalarga yigilgan xolatda yoki detallarning yirik birlikda yigilgan xolatida keltiriladi. Keltirilgan yangi yoki ta'mirlab keltirilgan uskunalarni kabul kilish, urnatish va ishlatib sinash lozimdir. Uskunalarning ish bajarishining uziga xosligini e'tiborga olgan xolda ularni kabul kilish instruksiya va texnik shartlarga asosan amalga oshiriladi. Ta'mirlangan uskuna va mashinalar pasportida kayd etilgan ishlab chikarish samaradorligini ta'minlashi, texnologik jarayonda sifatli kursatkichlarni kuzatilishi talab kilinadi. Mashinalar texnik nazorat bulimi tomonidan kabul kilinadi. Zavodning ish rejimidan kelib chikib, mashinalar yukori yuk ostida sinab kuriladi. Bosim ostida ishlovchi uskunalar va yuk kutarish mashinalari Davlat texnik nazorat koidalari asosida sinaladi.
Mashinalarni kabul kilishda kuyidagilarga e'tibor karatiladi: mashinani tashki kuzdan kechirib texnik xolatini aniklash, yuksiz(xolostoy) va yuk ostida ishlatib kurish, mashinaning jamlanmasining mavjudligini tekshirish, uning asbob va yordamchi jixozlarining mavjudligini , texnik xujjatlari va topshirish-kabul kilish xujjjatlarining kayd etilishi tekshiriladi. Yirik kuzgaluvchan va kuzgalmas (statsionar) mashinalar yirik kismlarda keltirilib, kran osti yullariga, tayanch konstruksiyalarga, urnatilish joyidagi fundamentlarga montaj kilinadi.
Uskunalarni montaj kilish kuyidagi tadbirlarni kamrab oladi: yigish, urnatish, naladka va ma'romlashtirish (regulirovka) kilish, sinab kurib ekspluatatsiyaga topshirish. Montaj kilish ishlarining reja grafik asosida anik puxta bajarilishi, montaj kilish ishlarining sifatli bulishi va kiska fursatda montaj kilish ishlarining yakunlanishini ta'minlaydi.
Kurilish materiallari va buyumlarini ishlab chikarish zavodlarida uskuna va mashinalarni maxkamlash va montaj kilishda taglik-tayanchlari sifatida fundamentlardan foydalanish keng tarkalgan. Mazkur fundamentlar mashinalarning ishlash jarayonida paydo buladigan statik va dinamik nagruzkalarni gruntga utkazish uchun xizmat kiladi. Taglik fundamentlarini urnatish isitilmaydigan sexlarda 0,7 m , isitiladigan sex - xonalarda 0,5 m chukurlikda, sizot suvlariga yetkazilmasdan urnatiladi. Tayanch fundamentlar unga urnatiladigan mashina stanina shakliga mos tarzda kuyiladi. Tayanch –fundamentga mashinalarni maxkamlashda fundament boltlaridan foydalaniladi, boltlar urnatilishida maxsus chukurchalarga kuyib, keyin sement korishmasi bilan tuldiriladi. Fundamentlarni tayyorlash uning kerakli mustaxkamlikni olish vakti va mashinalarni urnatish vaktining kulayligi xisobga olinadi. Barcha fundament va tayanch tagliklar mashinalarni montaj ishlarini bajarishdan oldin loyixada kursatilgan talablarga mos kelishi sinchkovlik bilan tekshirib kuriladi.