Qurilish materiallari va buyumlari

10- LOBORATORIYA ISHI
POLIMER MATERIALLAR VA BUYUMLAR. LINOLEUMNING O’RTACHA ZICHLIGI VA 
SUV SHIMUVCHANLIGINI ANIQLASH. 
Vazifa.
 
Polimer qurilish materiali linoleumning fizik-mexanik xossalarini aniqlash va DST bilan 
taqqoslash. 
Umumiy tushuncha.
 
Linoleum - bir yoki ikki qatlamli o‘rama material. Ustki qatlam 
plastmassadan, ostkisi dag‘al gazlama, mahsus qatron va boshqa materiallardan ishlangan bo‘ladi. 
Sanoatimizda gliftal polixlorivinil, koloksilin va rezina linoleumlar ishlab chiqarilmoqda. Gliftal linoleum 
o‘ramasining uzunligi 20 m, eni 1,8-2,0 m, qalinligi 2,5-3,0 mm. Koloksilin linoleum o‘ramining uzunligi 
20 m gacha, eni 0,88 dan 1,2 m gacha. Polixlorvinil linoleum o‘ramining uzunligi 12-15 m, eni 1,6 m, 
qalinligi 2-2,5 mm rangi jigarrang, sariq, yashil, to‘q qizil va boshqa ranglarda bo‘ladi. Materialning 
pishiq va puxtaligi, har xil kimyoviy moddalar ta’siriga bardosh berishi, shuningdek bejirim ko‘rinishi 
undan laboratoriyalar, sanoat va jamoat binolari pollarini to‘shashda, shuningdek avtomatika, samolyot, 
poezd vagonlarida keng foydalaniladi. Ushbu linoleumning o‘rtacha zichligi va suv shimuvchanlik 
darajasini tajriba mashg‘ulotlarida aniqlab ko‘ramiz. 
Linoleumning o‘rtacha zichligini aniqlash 
Asbob va uskunalar.
Tarozi, shtangensirkul, linoleum namunasi. 
Ishlash tartibi: 
Linoleumning o‘rtacha zichligini aniqlash uchun linoleum namunalar 
paralellepiped shaklida kesib olinadi. Namunalar 
shtangensirkul 
yordamida 
o‘lchanib, 
hajmi 
hisoblanadi, so‘ngra namuna texnik tarozida tortiladi. 
To‘g‘ri geometrik shakldagi namunaning har tomoni 
1-
rasmda ko‘rsatilganidek, uch joyidan eni va 
balandligi bo‘yicha o‘lchanadi, (a
1
, a
2
, a
3
, v
1
, v
2
, v
3
, 
h
1
, 
h
2
, h
3
) va har yoqning o‘rtacha arifmetik qiymati eng 
so‘nggi natija sifatida qabul qilinadi. Tomonlarining o‘lchami 100 mm dan oshmaydigan har xil 
shakldagi namunalar 0,1 mm gacha aniqlikda o‘lchanishi, tomonlarning o‘lchamlari 100 mm va undan 
katta bo‘lgan namunalar esa 1,0 mm gacha aniqlikda o‘lchanishi lozim. Massasi 500 g dan engil 
namunalar 0,0 1g gacha aniqlikda, massasi 500 g va undan og‘irroq namunalar esa 1,0 g gacha 
aniqlikda tortilishi kerak. Namunaning hajmi va massasi ma’lum bo‘lgach, berilgan folmula yordamida 
uning o‘rtacha zichligi hisoblab topiladi. Olingan natijalar 1-formulaga qo‘yib linoleumning o‘rtacha 
zichligi topiladi.
№ 
O‘lchamlari, sm 
Linoleumning 
xajmi, sm
3 
Linoleumning 
massasi, g 
Linoleumning o‘rtacha 
zichligi, g/sm
3
uzunligi 
eni 
balandligi