Qurilish materiallari va buyumlari

 Poydevor uchun plitalar va panellar
Poydevor uchun plitalar. Bunday plitalar gips xamiridan tayyorlangan gipsli va 
to‘ldirgichlar qo‘shilgan gips qorishmasi va gipsbetondan tayyorlangan bo‘ladi. Gips plitalar 
o‘rtacha zichligi qorishma tarkibi va zichlashtirish usuliga bog‘liq bo‘ladi va o‘rtacha 1100-1300 
kg/m3 ni tashkil qiladi.
Gips plitalari 800x400 va 1500x400mm (gipsqamishli) o‘lchamlarda, qalinligi 80-100 mm 
bo‘ladi. Siqilishdagi mustahkamligi 3-4 MPa, namligi massasi bo‘yicha ko‘pi bilan 8% ni tashkil 
qiladi. Gips plitalar ishlab chiqarish quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

---

- 75 - 
gips, to‘ldirgichlar, suv, qotishni sekinlashtiruvchi (Yoki tezlashtiruvchi) qo‘shimchalar va 
plastifikatorlarni dozirovkalash; gipsqorishmasi qorgichda qorishma tayyorlash; buyumni qoliplash 
va quritish. Gips plitalar quyma, titratish va presslash kabi zichlashtirish usullarida qoliplanadi. 
Pardadevor uchun gips plitalarni karusel mashinada ishlab chiqarish texnologik sxemasi 20.1-
rasmda berilgan. 
Asbestsement buyumlar
Asbotsement sement, asbest (sement massasiga ko‘ra 10-20%) va suv aralashmasining 
qotishidan hosil bo‘lgan sun’iy kompozitsion qurilish materialidir. Asbotsement tarkibida sement 
bog‘lovchi matritsa, asbest esa dispers tolasimon armatura karkasi vazifasini bajaradi. Hosil bo‘lgan 
kompozit yuqori mustahkamlik, olovbardoshlik, suv o‘tkazmaslik, issiqlik izolyasiyasi, elektr 
o‘tkazmaslik va atmosfera muhitiga chidamlilik xususiyatlariga ega bo‘ladi.
Oxirgi vaqtda asbest tolasi konserogenlik xususiyatiga ega degan taxminlarga asoslanib ba’zi 
rivojlangan mamlakatlarda ular asosida qurilish materiallari ishlab chiqarish ta’qiqlab qo‘yildi. 
Ikkinchi taxminga ko‘ra bu ovozalar raqobatli firmalar orasidagi dunYo bozorini egallash Yo‘lidagi 
tadbir deb qaraladi. Bu ikki qarama-qarshi fikrlar yuzasidan muayyan tadbirlar olib borilmoqda.