Qurilish materiallari buyumlari va konstruksialarini ishlab сhiqarish” kafedrasi

17- LABORATORIYА ISHI.


CHaqiq tosh (shag’al)ning haqiqiy zichligini aniqlash.
Asbob va uskunalar: Piknometr, tarozi, quritish javoni, bolg’acha, havoncha, qumli hammom, eksikator

Piknometr	tarozi	quritish javoni
qumli vanna	eksikator	xavoncha

Ishlash tartibi: SHag’al donalarining haqiqiy zichligi piknometr yordamida aniqlanadi. Namuna 10 mm dan yirik bo’lsa 0,5 kg, 10 mm gacha bo’lsa 1kg, 40 mm bo’lsa 2,5 kg, 70 mm bo’lsa 5 kg olinadi. Namunadagi chang-to’zon cho’tkada tozalanadi, yirikligi 5 mm dan yirik bo’lmagan darajada maydalanadi. So’ng torozida 150 gram tortib olinadi, 1,25 mm dan oshmaydigan darajada maydalanadi va 30 gram olinadi. Olingan kukun 105-110⁰Sharoratda massasi o’zgarmaydigan xolga kelguncha quritiladi Quritilgan shag’al kukunidan ikki marta 10 g dan tortib olinadi va ular aloxida-aloxida piknometrga (10 g dan) solinadi; piknometrlar toza, quritilgan va tarozida tortib massasi aniqlangan bo’lishi lozim solingan xar bir piknometr tarozida tortiladi. Keyin ularga (xajmining 2/3 qismigacha) distirllangan suv quyiladi va aralashtiriladi, keyin piknometrlar qumli yoki suvli vannaga qiya xolda joylanadi. SHag’al kukuni zarralaridagi havo pufakchalarini chiqarib yuborish uchun piknometrdagi suv (qum) qaynatiladi; havo pufakchalari chiqib ketgach, piknometr latta bilan artiladi, uy haroratigacha sovitiladi; piknometrga qo’shimcha distirllangan suv (bo’ynidagi chiziqchaga yetkazib) quyiladi vatarozida tortiladi. Keyin piknometrdan suz va shag’al kukuni bo’shatib olinib, piknometr yaxshilab chayiladi va bo’ynidagi chiziqchaga yetkazib distirllangan suv quyiladiva yana tarozida tortiladi. SHag’al donalari orasidagi haqiqiy zichligi 0,01 g/sm³ gacha aniqlikda xisoblanadi.
,
- piknometrning kukun bilan birgalikdagi massasi
- bo’sh piknometrning massasi
- piknometrning distirllangan suv bilan birgalikdagi massasi
- distillangan suv va kukun solingan piknometrning xavo pufakchalari chiqarilib tashlagandan keyingi massasi
- suvning zichligi, 1 g/sm³ ga teng.