Qurilish materiallari buyumlari va konstruksialarini ishlab сhiqarish” kafedrasi

14-rasm. TSementdan namuna- tayoqchalar tayyorlash uchun foydalaniladigan, qismlarga ajraladigan metall qolip (a) va uning uchligi (b)

Uchta namuna-tayoqcha uchun kerak bo’ladigan normal quyuqlikdagi tsement qorishma 500 g tsement va 1500g qumdan tayyorlanadi. Har galgi sinov uchun uchtadan namuna-tayoqcha tayyorlanadi.

Qorishmani zichlash uchun uchligi kiygizilgan tayyor qolipni standart tebranma maydonchaga(15-rasm) biriktirib qo’yiladi; mazkur maydoncha qolipni 0,35 mm amplituda bilan minutiga 2800-3000 marta tik yo’nalishda tebratadi.
Tayyor qorishma qolipning uyalariga taxminan 1 sm qalinlikda yotqiziladi, tebranma maydoncha ishga tushiriladi. Qolip 2 minut silkinishi mobaynida uning uchala uyasi ham qorishmaga to’ldirilishi lozim, bunda qorishmani oz-ozdan va bir tekisda solib turish kerak. Qolip silkitila boshlagan paytdan hisoblab 3 minut o’tgach, maydoncha tebratishdan to’xtatiladi, qolip maydonchadan olinadi, uyalardagi qorishmaning ortiqchasi xo’llangan pichoq tig’i bilan sidirib tashlanadi, namuna-tayoqchalarining sirti qolipning chetlari bilan bir tekis qilib tozalanadi va tayoqchalar tamьalanadi.

15-rasm. LABORATORIYАdagi qolip o’rnatilgan tebranma maydoncha sxemasi

Qolipdagi namuna-tayoqchalar gidravlik qopqoqli vannada 24±2 soat saqlanadi, keyin qolipdan olinib, suvli vannaga tushiriladi va sinovdan o’tkazilgunga qadar vannada yotaveradi. Suvda namuna-tayoqchalar bir-biriga tegib turmasligiga eotibor berish kerak. Namunalar saqlanadigan vannadagi suvning xajmi namunalar xajmidan 4 baravar ortiq bo’lishi, harorati 20±2^o S dan o’zgarmasligi, harorat har kuni kuzatib turilishi va LABORATORIYА daftariga yozib borilishi zarur. Namunalar solingan vannadagi suvni 14 kun oralatib yangilash tavsiya etiladi. Namuna-tayoqchalar vannadan olingach, ularni 10 minutdan kechiktirmay sinovdan o’tkazish kerak.

TSementning markasini bilish uchun 28 kunlik namuna-tayoqchalarning avval egilishdagi mustaxkamlik chegarasini bilish, so’ngra sinov paytida ularning sinishidan xosil bo’lgan har bir yarimtali tayoqchaning siqilishdagi mustaxkamlik chegarasini aniqlash zarur.
Talbalar namuna-tayoqchalarning egilishdagi va siqilishdagi mustaxkamlik chegaralarini aniqlash natijalarini LABORATORIYА ishlari daftariga yozib qo’yadilar. So’ngra olingan natijalarni davlat standartlari talabalariga (2-jadval) solishtiradilar va sinovdan o’tkazilgan tsementning markasi to’g’risida xulosa chiqarilar.
2-jadval
Portlantsement va uning turlarining mexanik xossalari.

Portlandtsementning turlari	Markasi	28 sutka qotgan namunalarning mustaxkamlik chegarasi, MPa
		Egilishga	Siqilishga
Oddiy portland-tsement va mineral qo’shimchali port-landtsement	400 500 550 600	5,5 6,0 6,2 6,5	40 50 55 60
Tashqolli portland-tsement	300 400 500	4,8 5,5 6,0	30 40 50